પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીએ સોમવારે લોકસભામાં વંદે માતરમના ૧૫૦ વર્ષ પૂર્ણ થવા પર ચર્ચા દરમિયાન કોંગ્રેસ પર આકરા પ્રહારો કર્યા હતા, જેમાં ભૂતપૂર્વ પ્રધાનમંત્રી જવાહરલાલ નહેરુ પર રાષ્ટ્રગીત પ્રત્યે મોહમ્મદ અલી ઝીણાના વિરોધનો પડઘો પાડવાનો અને “સાંપ્રદાયિક ચિંતાઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાનો” આરોપ લગાવ્યો હતો.
ચર્ચા શરૂ કરતા, પ્રધાનમંત્રી મોદીએ કહ્યું કે નહેરુએ એક વખત નેતાજી સુભાષ ચંદ્ર બોઝને લખ્યું હતું કે વંદે માતરમ “મુસ્લિમોને ઉશ્કેરી શકે છે અને ચીડવી શકે છે”, અને તેના ઉપયોગની તપાસ કરવાનું સૂચન કર્યું હતું. “આ, વંદે માતરમનો જન્મ બંકિમચંદ્રના બંગાળમાં થયો હોવા છતાં,” તેમણે કહ્યું.
પ્રધાનમંત્રીએ રાષ્ટ્રીય ગીતને ૧૯૭૫ માં ઇન્દિરા ગાંધી દ્વારા લાદવામાં આવેલી કટોકટી સાથે પણ જાેડ્યું, ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે જ્યારે વંદે માતરમને ૧૦૦ વર્ષ પૂર્ણ થયા, ત્યારે “બંધારણનું ગળું દબાવવામાં આવ્યું અને દેશભક્તિ માટે જીવનારાઓને જેલના સળિયા પાછળ ધકેલી દેવામાં આવ્યા”.
“કટોકટી આપણા ઇતિહાસનો કાળો અધ્યાય હતો. હવે આપણી પાસે વંદે માતરમની મહાનતાને પુન:સ્થાપિત કરવાની તક છે. તે તક જવા દેવી જાેઈએ નહીં,” મોદીએ ગૃહને કહ્યું.
પીએમ મોદીએ વંદે માતરમને “ભારતના સ્વતંત્રતા આંદોલનને ઉર્જા અને પ્રેરણા આપતો” મંત્ર ગણાવ્યો, અને નોંધ્યું કે જ્યારે અંગ્રેજાેએ તેના છાપકામ અને પ્રચાર પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો, ત્યારે પણ આ ગીત “ખડકની જેમ ઊભું રહ્યું”.
“૧૮૫૭ના બળવા પછી, અંગ્રેજાેએ ‘ભગવાન બચાવો રાણી‘ ગીતને દરેક ઘરમાં ધકેલી દીધું. બંકિમચંદ્ર ચટ્ટોપાધ્યાયે વંદે માતરમ સાથે પ્રતિક્રિયા આપી, અને ૧૯૦૫માં બંગાળના ભાગલા છતાં, તેણે દેશને એક કર્યો,” તેમણે કહ્યું.
ભાજપે ૧૯૩૭માં રાષ્ટ્રીય મેળાવડામાં ગીતના ફક્ત પહેલા બે શ્લોક અપનાવવાના કોંગ્રેસના ર્નિણય માટે વારંવાર ટીકા કરી છે – તે સમયના કેટલાક મુસ્લિમ નેતાઓએ હિન્દુ દેવીઓ દુર્ગા, લક્ષ્મી અને સરસ્વતીને બોલાવતા પછીના શ્લોક કરતાં ધાર્મિક રીતે ઓછા પ્રતીકાત્મક તરીકે જાેયા હતા.
પીએમ મોદીએ કહ્યું કે આ પગલાથી “વિભાજનના બીજ વાવ્યા” જે ભાગલામાં પરિણમ્યું.
“જ્યારે વંદે માતરમ ૧૦૦ વર્ષ ઉજવી રહ્યું હતું, ત્યારે દેશ કટોકટીમાં ફસાઈ ગયો હતો… હવે, ૧૫૦ વર્ષ પૂરા થયા છે, ત્યારે તેનું ગૌરવ પુન:સ્થાપિત કરવાની આપણી ફરજ છે,” તેમણે ઉમેર્યું.
ગયા મહિને ભાજપના નેતાઓએ ૧૯૩૭માં નહેરુએ બોઝને લખેલા પત્રોનો ઉલ્લેખ કરીને દલીલ કરી હતી કે તેમનો અભિગમ સાંપ્રદાયિક સંવેદનશીલતાને શાંત કરવા માટે ગીતને પ્રતિબંધિત કરવાની ઇચ્છા દર્શાવે છે – આ દાવાને કોંગ્રેસે અગાઉ નકારી કાઢ્યો હતો, અને કહ્યું હતું કે નહેરુએ ભારપૂર્વક કહ્યું હતું કે ગીતના ગીતો “હાનિકારક” છે અને દેવીઓનો ઉલ્લેખ કરીને તેનો અર્થઘટન ન કરવો જાેઈએ.
પીએમ મોદીએ અન્ય મુખ્ય રાષ્ટ્રીય સ્મારકો સાથે વર્ષગાંઠની રચના કરી: “અમે તાજેતરમાં આપણા બંધારણના ૭૫ વર્ષ, સરદાર પટેલ અને બિરસા મુંડાના ૧૫૦ વર્ષ અને ગુરુ તેગ બહાદુરની ૩૫૦મી શહાદત ઉજવી. હવે આપણે વંદે માતરમના ૧૫૦ વર્ષની ઉજવણી કરીએ છીએ.”
વડા પ્રધાને નિષ્કર્ષ કાઢ્યો કે આજે સંસદમાં ગીતને યાદ રાખવું એ “આપણા બધા માટે એક મહાન સૌભાગ્ય” છે.