દેશની સર્વોચ્ચ અદાલત સુપ્રીમ કોર્ટે સોમવારે એ ટિપ્પણી કરતા કહ્યું હતું કે, કાર્ટૂનિસ્ટ હેમંત માલવિયા દ્વારા દાખલ કરવામાં આવેલી અરજીની સુનાવણી દરમિયાન વાણી અને અભિવ્યક્તિની સ્વતંત્રતાના અધિકારનો “દુરુપયોગ” થઈ રહ્યો છે. માલવિયા પર સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ પર વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અને રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ (RSS) ના કાર્યકરોને દર્શાવતા વાંધાજનક કાર્ટૂન શેર કરવાનો આરોપ છે.
બેન્ચે પોસ્ટ પાછળના હેતુ પર સવાલ ઉઠાવ્યા
સુનાવણી દરમિયાન, ન્યાયાધીશ સુધાંશુ ધુલિયા અને અરવિંદ કુમારની બનેલી બેન્ચે આવી પોસ્ટ પાછળના હેતુ પર સવાલ ઉઠાવ્યા. “તમે આ બધું કેમ કરો છો?” બેન્ચે માલવિયાના વકીલને પૂછ્યું, જેમાં ઓનલાઈન શેર કરવામાં આવતી સામગ્રીની પ્રકૃતિ પર ચિંતા વ્યક્ત કરવામાં આવી. સર્વોચ્ચ અદાલતે વાણી અને અભિવ્યક્તિની સ્વતંત્રતાના અધિકાર સંબંધિત માર્ગદર્શિકા નક્કી કરવા પર ચર્ચા કરતી વખતે નાગરિકોમાં ભાઈચારાની ભાવનાની જરૂરિયાત પર પણ ભાર મૂક્યો. પોતાના વલણને સ્પષ્ટ કરતા, કોર્ટે જણાવ્યું હતું કે તે સેન્સરશીપની હિમાયત કરી રહી નથી, પરંતુ વ્યક્તિઓને તેમના અભિવ્યક્તિમાં આત્મસંયમ અને જવાબદાર નિયમનનો અભ્યાસ કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરી રહી છે.
કાર્ટૂન ૨૦૨૧ ના રોગચાળાનું છે
કાર્ટૂનિસ્ટ વતી હાજર રહેલા વકીલ વૃંદા ગ્રોવરે દલીલ કરી હતી કે આ કેસ ૨૦૨૧ માં કોવિડ-૧૯ રોગચાળાના શિખર દરમિયાન દોરવામાં આવેલા કાર્ટૂનમાંથી ઉદ્ભવ્યો હતો. તેમણે માલવિયા વતી આગોતરા જામીન માટે અરજી રજૂ કરી હતી, જેમાં પ્રશ્નમાં કાર્ટૂનના સંદર્ભ અને સમય પર પ્રકાશ પાડવામાં આવ્યો હતો.
“તે અપ્રિય હોઈ શકે છે. હું કહેવા માંગુ છું કે તે ખરાબ સ્વાદમાં છે. મને તે હદ સુધી જવા દો. પરંતુ શું તે ગુનો છે? મારા સ્વામીઓએ કહ્યું છે કે, તે અપમાનજનક હોઈ શકે છે પરંતુ તે ગુનો નથી. હું ફક્ત કાયદા પર છું. હું કંઈપણ ન્યાયી ઠેરવવાનો પ્રયાસ કરી રહી નથી,” તેણીએ કહ્યું. ગ્રોવરે માલવિયા દ્વારા કરવામાં આવેલી પોસ્ટ કાઢી નાખવા સંમતિ આપી. “આ કેસમાં આપણે ગમે તે કરીએ, પરંતુ આ ચોક્કસપણે એવું છે કે વાણી અને અભિવ્યક્તિની સ્વતંત્રતાનો દુરુપયોગ થઈ રહ્યો છે,” ન્યાયાધીશ ધુલિયાએ અવલોકન કર્યું.
રાજ્ય મજબૂત જવાબદારી માટે દલીલ કરે છે
મધ્યપ્રદેશ વતી હાજર રહેલા એડિશનલ સોલિસિટર જનરલ કેએમ નટરાજે કહ્યું કે આવી “વસ્તુઓ” વારંવાર કરવામાં આવી હતી. જ્યારે ગ્રોવરે કહ્યું કે થોડી પરિપક્વતા હોવી જાેઈએ, ત્યારે નટરાજે કહ્યું, “આ ફક્ત પરિપક્વતાનો પ્રશ્ન નથી. તે કંઈક વધુ છે.”
કાર્ટૂનની શરૂઆતના સમયનો ઉલ્લેખ કરતા, ગ્રોવરે કહ્યું કે ત્યારથી કાયદો અને વ્યવસ્થાની કોઈ સમસ્યા નથી. તેમણે કહ્યું કે મુદ્દો વ્યક્તિગત સ્વતંત્રતાનો છે અને શું આ માટે ધરપકડ અને રિમાન્ડની જરૂર પડશે. બેન્ચે આ મામલો ૧૫ જુલાઈના રોજ મુલતવી રાખ્યો હતો. ગ્રોવરે બેન્ચને વિનંતી કરી હતી કે અરજદારને ત્યાં સુધી વચગાળાનું રક્ષણ આપવામાં આવે. “આપણે આ કાલે જાેઈશું,” બેન્ચે કહ્યું.
FIR માં સાંપ્રદાયિક સંવાદિતાની ચિંતાઓનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે
માલવિયા ૩ જુલાઈના રોજ મધ્યપ્રદેશ હાઈકોર્ટના આદેશને પડકારી રહ્યા છે જેમાં તેમને આગોતરા જામીન આપવાનો ઇનકાર કરવામાં આવ્યો હતો. મે મહિનામાં એક વકીલ અને રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘના કાર્યકર વિનય જાેશી દ્વારા દાખલ કરવામાં આવેલી ફરિયાદ પર ઈન્દોરના લાસુડિયા પોલીસ સ્ટેશન દ્વારા માલવિયા સામે કેસ દાખલ કરવામાં આવ્યો હતો. જાેશીએ આરોપ લગાવ્યો હતો કે માલવિયાએ હિન્દુઓની ધાર્મિક લાગણીઓને ઠેસ પહોંચાડી હતી અને સોશિયલ મીડિયા પર વાંધાજનક સામગ્રી અપલોડ કરીને સાંપ્રદાયિક સંવાદિતાને ખલેલ પહોંચાડી હતી. FIR માં વિવિધ “વાંધાજનક” પોસ્ટનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે, જેમાં ભગવાન શિવ પર કથિત રીતે અયોગ્ય ટિપ્પણીઓ તેમજ કાર્ટૂન, વીડિયો, ફોટોગ્રાફ્સ અને મોદી, RSS કાર્યકરો અને અન્ય લોકો વિશેની ટિપ્પણીઓનો સમાવેશ થાય છે.