લોકસભામાં ચૂંટણી સુધારા પર ચાલી રહેલી ચર્ચા દરમિયાન, ભારતીય જનતા પાર્ટી (ભાજપ) એ રાહુલ ગાંધીના ચૂંટણી કમિશનરોની નિમણૂક પ્રક્રિયા અંગેના તાજેતરના આરોપોનો સખત વિરોધ કર્યો છે. કોંગ્રેસના નેતાએ પ્રશ્ન કર્યો હતો કે ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશ ને ચૂંટણી કમિશનરોની નિમણૂક માટે જવાબદાર સમિતિમાંથી કેમ દૂર કરવામાં આવ્યા, જે મુખ્ય સંસ્થાઓ પર ઇજીજી દ્વારા અનુચિત રાજકીય દખલ અને નિયંત્રણ સૂચવે છે. જાેકે, ભાજપે ગાંધીના નિવેદનોનો વિરોધ કરીને અસંગતતાઓને પ્રકાશિત કરી છે અને સંયુક્ત પ્રગતિશીલ જાેડાણ સરકારની ભૂતકાળની પ્રથાઓ તરફ ધ્યાન દોર્યું છે.
લોકસભામાં રાહુલ ગાંધીના આરોપો
રાહુલ ગાંધીએ ચૂંટણી સુધારા પર ચર્ચા દરમિયાન ઘણા ગંભીર મુદ્દાઓ ઉઠાવ્યા, સરકાર પર નીચેના મુદ્દાઓ પર દબાણ કર્યું-
ચૂંટણી કમિશનર નિમણૂક સમિતિમાંથી ઝ્રત્નૈં ને બાકાત રાખવું: ગાંધીએ ચૂંટણી કમિશનરોની નિમણૂકો નક્કી કરતી પેનલમાંથી ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશને દૂર કરવા પર પ્રશ્ન ઉઠાવ્યો, સૂચવ્યું કે તે સંસ્થાકીય સ્વતંત્રતાને નબળી પાડે છે.
રાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓ પર નિયંત્રણ: તેમણે શાસક સંસ્થા પર શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ, ઝ્રમ્ૈં અને ઈડ્ઢ જેવી ગુપ્તચર એજન્સીઓ અને હવે, ચૂંટણી પંચને વ્યવસ્થિત રીતે પોતાના કબજામાં લેવાનો આરોપ મૂક્યો.
મેરિટોક્રેસી અંગે ચિંતા: રાહુલ ગાંધીએ આરોપ લગાવ્યો કે યુનિવર્સિટીઓ અને અન્ય સંસ્થાઓમાં નિમણૂકો યોગ્યતા કે વૈજ્ઞાનિક સ્વભાવને બદલે ચોક્કસ સંગઠનો સાથે જાેડાણના આધારે કરવામાં આવી રહી છે.
તેમણે ચૂંટણીના એક મહિના પહેલા મશીન-રીડેબલ મતદાર યાદીઓ પ્રકાશિત કરવા, સીસીટીવી ફૂટેજના નાશ અંગેના નિયમોમાં ફેરફાર કરવા અને ઉમેદવારોને ચૂંટણી પછી ઈફસ્નું નિરીક્ષણ કરવાની મંજૂરી આપવા સહિત સુધારાઓની માંગ કરી.
ભાજપનો જાેરદાર ખંડન અને રાહુલ ગાંધીના ખોટા આરોપોનો પર્દાફાશ
ભાજેપે આ દાવાઓનો ઝડપી જવાબ આપ્યો, રાહુલ ગાંધી પર તથ્યોને વિકૃત કરવાનો અને કોંગ્રેસ પાર્ટીના પોતાના ટ્રેક રેકોર્ડને ભૂલી જવાનો આરોપ લગાવ્યો.
ભાજપના વળતા હુમલાના મુખ્ય મુદ્દાઓમાં શામેલ છે-
ચૂંટણી કમિશનરની નિમણૂકો પર કોંગ્રેસનું નિયંત્રણ: ભાજપે રાહુલ ગાંધીને પડકાર ફેંક્યો કે તેઓ ેંઁછના કાર્યકાળ દરમિયાન ઝ્રત્નૈં અથવા વિપક્ષના નેતા સહિતની સમિતિ દ્વારા નિયુક્ત કોઈપણ ચૂંટણી કમિશનરનું નામ આપે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે નિમણૂકો સીધી વડા પ્રધાન દ્વારા કરવામાં આવતી હતી, કોઈ સ્વતંત્ર પેનલ દ્વારા નહીં.
સોનિયા ગાંધી-નવીન ચાવલાની નિમણૂક: ભાજપે યાદ અપાવ્યું કે ૨૦૦૫ માં, ેંઁછ શાસન દરમિયાન, સોનિયા ગાંધીએ નવીન ચાવલાની ચૂંટણી કમિશનર તરીકે સીધી નિમણૂક કરી હતી, બંધારણીય રીતે આવું કરવાની તેમની સત્તા પર પ્રશ્ન ઉઠાવ્યો હતો.
ન્યાયતંત્ર અને CBIમાં રાજકીય દખલગીરી: રાયબરેલી ચૂંટણીના ચુકાદા પછી કોંગ્રેસે ન્યાયતંત્રની નિમણૂકોમાં ચેડાં કરીને બંધારણીય ધોરણોને કેવી રીતે અવગણ્યા તે ભાજપે પ્રકાશિત કર્યું, અને કોંગ્રેસના વફાદાર વ્યક્તિને CBI ચેરમેન તરીકે ૧૦ વર્ષ સુધી નિયુક્ત કરવાને રાજકીયકરણના ઉદાહરણ તરીકે ટાંક્યું.
CBI જેવી એજન્સીઓનો દુરુપયોગ: ભાજપે અશ્વિની કુમાર અને રણજીત સિંહા જેવા વ્યક્તિઓનું નામ આપ્યું, જે બંને કોંગ્રેસ નેતૃત્વ સાથે સંકળાયેલા હતા, તપાસ એજન્સીઓમાં મુખ્ય હોદ્દા પર હતા, જે સંસ્થાકીય સ્વતંત્રતાના દાવાઓને નબળો પાડે છે.
નિવૃત્તિ પછીની નિમણૂકોના રાજકીયકરણના ઉદાહરણો: ભાજપે ભૂતપૂર્વ ચૂંટણી કમિશનરો – સુકુમાર સેન, વીએસ રામાદેવી, ટીએન શેષન – સાથેના વર્તનનો ઉલ્લેખ કર્યો, નવીન ચાવલાની નિમણૂક અને સોનિયા ગાંધીને લગતા કેસને ઉકેલવામાં મદદ કર્યા પછી એમએસ ગિલને કોંગ્રેસ દ્વારા રક્ષણ આપવામાં આવ્યું.
ઊંડા રાજકીય સંદર્ભ અને અસરો
આ વાતચીત ભારતમાં લોકશાહી સંસ્થાઓની સ્વાયત્તતા અંગે ભાજપની આગેવાની હેઠળની સરકાર અને કોંગ્રેસ વચ્ચે ચાલી રહેલા તણાવ તરફ નિર્દેશ કરે છે. રાહુલ ગાંધીના આરોપો સત્તાના કેન્દ્રીકરણ અને રાજકીય નિયંત્રણ અંગેની ચિંતાઓને પ્રતિબિંબિત કરે છે, જ્યારે ભાજપનો ખંડન તેના શાસન દરમિયાન કોંગ્રેસના પોતાના વિવાદાસ્પદ કાર્યો તરફ નિર્દેશ કરીને આ દાવાઓને અયોગ્ય બનાવવાનો પ્રયાસ કરે છે.
ચૂંટણી અધિકારીઓની નિમણૂકમાં મુખ્ય ન્યાયાધીશની ભૂમિકા અંગેની ચર્ચા ભારતની ચૂંટણી પ્રણાલીમાં નિયંત્રણ અને સંતુલનના વ્યાપક પ્રશ્નોને સ્પર્શે છે. દરમિયાન, મતદાર યાદીઓ અને ઈફસ્ ચકાસણી જેવી ચૂંટણી પ્રક્રિયાઓમાં વધુ પારદર્શિતાની માંગણીઓ મતદાર જાગૃતિ અને ચૂંટણી અખંડિતતાની માંગણીઓ દર્શાવે છે.