રાજસમંદ
પિપલાંત્રી પંચાયત વતી પંચાયતમાં દીકરીના જન્મ પર તેના નામે એફડીપી કરવામાં આવે છે. જે તેને ૧૮ વર્ષ પછી મેચ્યોરિટી પર આપવામાં આવે છે. જ્યાં એક તરફ સમગ્ર વિશ્વમાં ગ્લોબલ વોર્મિંગનો ખતરો તોળાઈ રહ્યો છે. દુનિયા આ વાતને લઈને ચિંતિત છે ત્યારે રાજસ્થાનના રાજસમંદ જિલ્લાના નાના આદર્શ ગામ પીપલાંત્રીની દીકરીઓ વૃક્ષો વાવીને અને તેના પર રાખડી બાંધીને પર્યાવરણ જાળવણીનો સંદેશ આપી રહી છે. યુનાઈટેડ નેશન્સ કન્ટ્રી કોઓર્ડિનેટર શોમ્બી શાર્પ પણ આ કાર્યક્રમમાં હાજરી આપવા પહોંચ્યા હતા અને તેમની પ્રતિષ્ઠિત ટીમ સાથે ઈકો-ફ્રેન્ડલી રક્ષાબંધનમાં ભાગ લીધો હતો. તેમણે કહ્યું કે જાે વિશ્વ પીપલાંત્રીના આ મોડલને અપનાવે તો સમગ્ર વિશ્વમાં ગ્લોબલ વોર્મિંગ અને પર્યાવરણીય સંકટની સમસ્યાનો અંત આવશે. તેમણે કહ્યું કે વિશ્વની વસ્તીમાં ભારતનો હિસ્સો ૨૦ ટકા છે. આવી સ્થિતિમાં એક નાનકડા ગામની પહેલ સમગ્ર વિશ્વને પર્યાવરણ જાળવણીનો સંદેશ આપી રહી છે. રાજસમંદ જિલ્લાની પિપલાંત્રી પંચાયતમાં જન્મેલી દીકરીઓ વૃક્ષોને ભાઈ માને છે અને રક્ષાબંધન પહેલા વૃક્ષોને રક્ષણાત્મક દોરો બાંધીને તેમની રક્ષા કરવાની પ્રતિજ્ઞા લે છે. આજે આ પરંપરાએ લોકોને પર્યાવરણના ચાહક બનાવ્યા છે. આશરે ૧૭ વર્ષ પહેલા આરસની ખાણોથી ચારે બાજુ ધરાશાયી થયેલું પીપલાંત્રી ગામ ઉજ્જડ હતું પરંતુ તત્કાલિન સરપંચ શ્યામ સુંદરની પર્યાવરણ પ્રત્યેની લાગણીએ પીપલાંત્રી ગામને ઉજ્જડમાંથી હરિયાળું બનાવ્યું હતું. ગામમાં દીકરી કે દીકરાના જન્મ પર ૧૧૧ રોપાઓ વાવવામાં આવે છે. તે છોડ મોટો ન થાય ત્યાં સુધી પરિવાર તેની સંભાળ રાખે છે અને પછી રક્ષાબંધનના તહેવારના એક દિવસ પહેલા, અહીંની દીકરીઓ રાખડી બાંધીને તે જ વૃક્ષો અને છોડની રક્ષા કરવાની પ્રતિજ્ઞા લે છે. સવારથી જ ગામની દીકરીઓ તૈયાર થઈને કુમકુમની થાળી, ચોખા, નારિયેળ સાથે રક્ષા સૂત્ર સાથે ત્યાં પહોંચી જાય છે. જ્યાં વૃક્ષને સંરક્ષણ દોરાથી બાંધવામાં આવે છે. વર્ષોથી ચાલી આવતી આ પરંપરાએ હવે મોટું સ્વરૂપ ધારણ કર્યું છે. અહીં દૂર-દૂરથી દીકરીઓ વૃક્ષોને રક્ષણનો દોરો બાંધવા પહોંચે છે. પીપલાંત્રી પંચાયતમાં દીકરીના જન્મ પર ૧૧૧ રોપા વાવવામાં આવે છે. જેમની દીકરી અને તેનો પરિવાર તેની કાળજી લે છે એટલું જ નહીં પરંતુ પોતાના પરિવારના સભ્ય તરીકે રાખડી બાંધીને દીકરી દુનિયાને પાણી, જંગલ અને પર્યાવરણ બચાવવાનો સંદેશ આપે છે.
