નવીદિલ્હી
પાકિસ્તાનમાં આ દિવસોમાં આર્થિક અને રાજકીય ઉથલપાથલ ચાલી રહી છે, જેના કારણે આ દેશ ડિફોલ્ટની કગાર પર છે. પાકિસ્તાનની આ હાલતથી આખી દુનિયા સારી રીતે વાકેફ છે. પાકિસ્તાન પણ ૈંસ્હ્લની શરતો સામે ઝૂકવા તૈયાર નથી. આવી સ્થિતિમાં આવનારા સમયમાં આ દેશની સ્થિતિ વધુ ખરાબ થાય તેમ લાગી રહ્યું છે. પાડોશી દેશની આ બગડતી હાલતથી દુનિયાના બે દેશ ખૂબ જ ચિંતિત છે. આ બે દેશો સાઉદી અરેબિયા અને સંયુક્ત આરબ અમીરાત (ેંછઈ) છે. આ બંને દેશોની ચિંતા પણ વાજબી છે કારણ કે પાકિસ્તાન સાથેના સંબંધોની વાત કરવામાં આવે તો આ દેશોએ પાકિસ્તાનમાં ઘણું રોકાણ કર્યું છે. જે રીતે ચીન અને જાપાન અમેરિકન સરકારી બોન્ડમાં રોકાણ કરવાની સ્થિતિમાં છે, તેવી જ રીતે પાકિસ્તાનની સ્થિતિને કારણે આ બંને દેશોને ભારે નુકસાન થઈ શકે છે. આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે અનેક પ્રકારની સ્થિતિઓ સર્જાઈ રહી છે, જેમાં પાકિસ્તાન પુનર્જીવનની સ્થિતિમાં ક્યાંય દેખાતું નથી. આર્થિક સ્થિતિની વાત કરીએ તો પાકિસ્તાન પાસે વિદેશી લોન ચૂકવવા માટે બિલકુલ ભંડોળ નથી. પાડોશી દેશ પાસે ફોરેન એક્સચેન્જ રિઝર્વ માત્ર ઇં૪ બિલિયન બાકી છે. આ દરમિયાન એવી અટકળો પણ લગાવવામાં આવી રહી હતી કે ચીન, ેંછઈ, સાઉદી અરેબિયા પાકિસ્તાનને મદદ કરશે. જાે કે આ બધા દેશો ભેગા થયા પછી પણ કોઈ પ્રકારનું મોટું ફંડ એકત્ર કરી શક્યા નથી. પાકિસ્તાન વાસ્તવમાં સાઉદી અરેબિયા અને ેંછઈ માટે વિશાળ બજાર છે, આ બંને દેશોના પાકિસ્તાન સાથે વ્યાપારી સંબંધો છે. પાકિસ્તાનને આ બંને દેશોમાંથી વિદેશી હૂંડિયામણ મળે છે અને આ બંને દેશો માટે સારું બજાર છે. પાકિસ્તાનની કુલ વસ્તી ૨૨ કરોડ છે. જેનો સીધો ફાયદો સાઉદી અરેબિયા અને ેંછઈ લઈ રહ્યા છે. તમને જણાવી દઈએ કે ૨૦૨૩માં ેંછઈ અને પાકિસ્તાન વચ્ચે ૧૦.૬ બિલિયન ડોલરથી વધુનો વેપાર થવાની સંભાવના છે. જ્યારે ૨૦૨૨માં સાઉદી અરેબિયા અને પાકિસ્તાન વચ્ચેનો વેપાર ૪.૬ અબજ ડોલર હતો. આવી સ્થિતિમાં પાકિસ્તાનની આર્થિક મંદી આ દેશોને મોટું નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. પાકિસ્તાનમાં આર્થિક મંદીના કારણે છેલ્લા ૧-૨ વર્ષમાં દુબઈ અને અન્ય આરબ દેશોમાં પાકિસ્તાનના ધનિકોની સંખ્યામાં ઘણો વધારો થયો છે. માત્ર દુબઈની વાત કરીએ તો ડેટા અનુસાર, પાકિસ્તાનના ૧૨ લાખ ૯૦ હજાર લોકો છે. એટલું જ નહીં, પાકિસ્તાનના ઘણા મજૂરો પણ આ ખાડી દેશોમાં કામ કરે છે. આવી સ્થિતિમાં, જાે પાકિસ્તાનને આર્થિક નુકસાન થાય છે, તો તેમની સંખ્યા વધુ વધી શકે છે, જેના કારણે આ દેશોની અર્થવ્યવસ્થાને ફટકો પડી શકે છે.
