સબંધ એટલે જ્યાં શબ્દો ગોઠવ્યા વિના વાત થઇ શકે,જ્યાં આંસુ છુપાવ્યા વગર રડી શકો અને સંકોચ રાખ્યા વિના ગમે તે માંગી શકાય..
સ્વાર્થ વિના અને રોજ મુલાકાત ન થાય તેમ છતાં દરરોજ આપણને યાદ કરનાર વ્યક્તિ સૌભાગ્યથી મળતા હોય છે.સબંધ ઘણી જ અનમોલ વસ્તુ છે,તેની આશા દરેક વ્યક્તિ પાસે ન રાખી શકાય કારણ કે ઘણા ઓછા લોકો આપણા હ્રદયના સાચા ભાવને જાણતા હોય છે.એક વૃદ્ધે ઘણી જ સરસ વાત કરી હતી કે હું ઘણો જ સમજદાર છું એટલે તમોને સલાહ નથી આપતો પરંતુ મેં મારા જીવનમાં તમારા કરતાં વધુ ભૂલો કરી છે.આ દુનિયામાં કોઇ વ્યક્તિથી કોઇ ભૂલ જ ના થાય તે વાત શક્ય જ નથી.આ જગતમાં તમામ મનુષ્યોના જીવનમાં કોઇને કોઇ રહસ્ય હોય છે.ફરક એટલો છે કે કોઇના રહસ્ય છુપાઇ જાય છે તો કોઇના રહસ્ય જાહેર થઇ જાય છે.જીવનમાં એટલા ભાવુક પણ ના બનો કે ગમે તે તમોને નુકશાન પહોંચાડી શકે અને જીવનમાં એટલા વ્યવહારીક પણ ના બનો કે તમે બીજા કોઇને નુકશાન પહોંચાડી શકો.એવું સુંદર જીવન જીવો કે તમે તમામની ચિંતા કરી શકો.
સબંધોને સંભાળવા એ એક મોટી કળા છે.આજનો માનવ ચાંદ સુધી પહોંચ્યો છે પરંતુ પોતાના ભાઇના ઘર સુધી પહોંચી શક્યો નથી.અમે અંતરીક્ષમાં ઉડવાનું શિખ્યા,સમુદ્રમાં તરવાનું શિખ્યા પરંતુ જમીન ઉપર રહેવાનું ભૂલી ગયા છીએ.અમે મોટી મોટી ઇમારતો બનાવી છે પરંતુ અમારૂં દિલ નાનું બનાવી દીધું છે.અમે રસ્તાઓ પહોળા કર્યા પરંતુ અમારી જોવાની નજર નાની બનાવી દીધી છે.અમે સાધનો અનેકગણા વધારી લીધા છે પરંતુ અમારૂં પોતાનું મૂલ્ય ઓછું કરી દીધું છે.અમે વધુ બોલતા શીખી ગયા છીએ પરંતુ પ્રિય બોલવાનું ભૂલી ગયા છીએ.અમારી પાસે સુંદર વિચારોનો ભંડાર ભર્યો છે પરંતુ તે મુજબનું આચરણ કરી શકતા નથી.
૨૧મી સદીમાં પ્રગતિની સાથે સાથે અમારી દુર્ગતિ પણ ઘણી થઇ છે.અમે ધરતી ઉપરના માનવ છીએ,અમારૂં સ્વર્ગ અહીંયાં જીવતાં જીવ જ છે.દરરોજ ભગવત ચિંતન અને ભગવાનનો આશરો કરીને આ માનવજીવનને આનંદમય બનાવવાનું છે.પ્રભુ-પરાયણતાથી અમારા જીવનમાં સબંધોના પ્રત્યે અમારા કર્તવ્યોનો બોધ થાય છે.
અમારા પોતાનાઓની સામે અમે ક્યારેય જીતી શકતા નથી.પોતાનાઓથી હારીને જ અમે તેમને જીતી શકીએ છીએ.જે તૂટેલાને બનાવવાનું અને રિસાયેલાઓને મનાવવાનું જાણે છે તે જ સમજદાર કહેવાય છે.વર્તમાન સમયમાં પરીવારોની જે સ્થિતિ બનેલી છે તે અવશ્ય ચિંતનીય છે.તમામ ઘરોમાં આજે એકબીજાને સંભળાવી દેવાની ભાવના છે પણ આપણે બધા કોઇની વાત સાંભળવા તૈયાર નથી.
સબંધોની મજબૂતાઇ માટે અમારે બીજાને સંભળાવી દેવાની નહી પરંતુ સાંભળવાની આદત પાડવી પડશે.જો આપ જે કરો છો,જે બોલો છો તે યોગ્ય હોય તેમછતાં પારિવારીક શાંતિ બનાવેલી રાખવા માટે કારણ વગર બીજાઓનું સાંભળવું કોઇ ગૂનો નથી.તમે પોતે જ સાચા છો તે સાબિત કરવામાં સમગ્ર પરિવારને અશાંત ના બનાવો.
આજકાલ દરેક પોતાના અધિકારની વાત કરે છે પરંતુ કોઇ કર્તવ્યની વાત કરતું નથી.આપ પોતાના કર્તવ્યનું પાલન કરો.જીંદગીમાં આપ કેટલા ખુશ છો એ અગત્યનું નથી પરંતુ આપનાથી કેટલા લોકો ખુશ છે તે અગત્યનું છે.
જીવનમાં આપણને અનેક લોકો મળશે,કેટલાક દિવસો સુધી તેઓ આપણી સાથે રહેશે,તેમની સાથે સબંધ બંધાય છે,કેટલાક દિવસ સુધી સબંધ રહેશે અને કેટલાક દિવસ બાદ આ સબંધ તૂટી પણ જાય છે, ફરી પાછા નવા લોકો મળે છે,તેમની સાથે સબંધ જોડાય છે,તેમની સાથે કેટલાક દિવસો સુધી સબંધ રહે છે અને કેટલાક દિવસ બાદ આ સબંધ પણ તૂટી જાય છે.આવી રીતે ઘણા લોકો અમારા જીવનમાં અમોને મળે છે,તેમની સાથે સબંધ બંધાય છે અને તૂટી જાય છે.
આ પૈકી ઘણા ઓછા લોકો એવા મળે છે જેની સાથે અમારો સબંધ લાંબા સમય સુધી બનેલો રહે છે.આનું કારણ શું છે..? સબંધો કેમ તૂટી જાય છે..? તેના અનેક કારણો છે પરંતુ મુખ્ય કારણ છેઃ વ્યક્તિ જ્યારે બીજાઓની સાથે યોગ્ય વ્યવહાર કરતો નથી ત્યારે સામાવાળાને દુઃખ થાય છે.એકાદવાર સામેવાળી વ્યક્તિ તે દુઃખને સહન કરી લે છે પરંતુ સહન કરવાની પણ એક હદ હોય છે,આ હદ સુધી તે સહન કરે છે પરંતુ જ્યારે અમે હદ વટાવી દઇએ છીએ ત્યારે સામેવાળી વ્યક્તિ વિચારે છે કે આ સબંધમાં મને લાભ કરતાં નુકશાન વધુ છે તથા દુઃખ વધુ થઇ રહ્યું છે ત્યારે તે વ્યક્તિ સબંધ તોડી નાખે છે.
લોહીના સબંધના લીધે જ સબંધો ટકતા નથી પરંતુ નમ્રતા, સભ્યતા, ધાર્મિકતા, અનુશાસન, ન્યાયપ્રિયતા, સેવા અને સન્માનના આધાર ઉપર સબંધો ટકતા હોય છે.સામેવાળી વ્યક્તિ વિચારે કે મારૂં સન્માન ઓછું થઇ રહ્યું,સામાવાળાની ભાષામાં સભ્યતા નથી તો આ સબંધ લાંબો સમય સુધી ચાલતો નથી.જો આપ કોઇ અન્ય વ્યક્તિ સાથે લાંબો સમય સુધી સબંધ બનેલો રાખવા માંગતા હો તો સામાવાળાનું સન્માન કરો અને સભ્યતાથી વ્યવહાર કરો.સબંધ માપવાના કોઇ ત્રાજવા નથી હોતા એ તો તમારા હાવ-ભાવ,લાગણી,વાતચીતના આધારે જ ખબર પડી જાય છે કે સબંધ કેવો? કેટલો? અને કંઇ પ્રકારનો છે.
જીવનમાં સુખ..શાંતિ..આનંદ અને પ્રેમ ઇચ્છતા હો તો પ્રભુ ૫રમાત્મા સાથે સબંધ જોડવો ૫ડશે. જે આત્મા ૫રમાત્માનું જ્ઞાન મેળવી તેની સાથે જોડાઇ ગયા તેમને જન્મ મરણના બંધનમાંથી મુક્તિ મળી જાય છે.૫રમાત્મા તત્વને જાણીને તેમની સાથે સબંધ જોડીને નામનું સુમિરણ કરવું..
ભાગ્યવશાત એક વખતે કોઇકના સબંધમાં એક વાત બની ગઇ તે ઉ૫રથી એમ માની લેવાની જરૂર નથી કે આ૫ણે માટે ૫ણ એવી ઘટના એ જ પ્રકારે બનશે..સ્ત્રીઓના માટે વિશેષ વાત એ છે કે ૫તિના શત્રુઓ સાથે ૫ત્ની અથવા પત્નીના શત્રુઓ સાથે ૫તિ સારો સબંધ રાખે તો લગ્નજીવનની મિઠાશ સમાપ્ત થઇ જાય છે.જેમનાં શીલ અને ચારીત્ર્ય શંકાસ્પદ હોય તેમની સાથે વધારે સબંધ ના રાખવો.
પરમાત્માની સાથે આ૫ણો સબંધ જોડે તેવા સંત મહાપુરૂષોનો સમાગમ જીવનની કાયાપલટ કરી દે છે. આવા સંતોનો સમાગમ ન મળે તો કુસંગ તો ન જ કરવો પરંતુ અસંગ એટલે સંગ વગરના અથવા એકલા રહી પ્રભુ નામ સુમિરણનો સહારો લેવાથી લાભ થાય છે, સમય તથા શક્તિ બચી જાય છે.સંસારનો કોઇ૫ણ સબંધ-૫દાર્થો માનવને કાયમી સુખ આપતાં નથી.જ્યારે તેનો અભાવ થાય છે ત્યારે માનવ દુઃખી થાય છે જેમ કે સુંદર સ્ત્રી..સુંદર મકાન..સુંદર કાર..બાળકો વગેરે તમામ પ્રિય લાગે છે પરંતુ આ સુખનાં સાધન સ્થાઇ હોતાં નથી.જે આજે છે તે કાલે જૂનાં થઇ જાય છે અને ૫રમ દિવસે રહેતાં નથી.કોઇ વસ્તુ અધવચ્ચે જ વિદાય લઇ લે તો માનવ દુઃખી થઇ જાય છે.આ કુચક્રથી પૂર્ણ સંત જીવને મુક્ત કરે છે.પૂર્ણ સંત સમજાવે છે કેઃ આ બધાં સાધનો જીવનનો આધાર જરૂરી છે,પરંતુ જીવનનું લક્ષ્ય નથી.
ગુરૂ અને શિષ્યનો સબંધ પ્રગાઢ હોય છે.જેની તુલના કોઇની સાથે કરી શકાતી નથી.દુનિયાના તમામ સબંધો સ્વાર્થથી બંધાયેલ છે,જ્યારે ગુરૂ-શિષ્યનો સબંધ નિઃસ્વાર્થ હોય છે.ગુરૂ શિષ્યને મન અને ઇન્દ્રિયોને સ્થિર કરવાનું સાધન બતાવતા હોય છે.પોતાની કૃપા દૃષ્ટિથી શિષ્યને બુધ્ધિની નિર્મળતા પ્રદાન કરે છે કેમ કે ૫રમાર્થમાં મન,ઇન્દ્રિયો તથા બુધ્ધિની સ્થિરતા નિતાન્ત આવશ્યક છે.સદગુરૂ શિષ્યના તમામ રોગ-સંતા૫ દૂર કરી દે છે.પ્રારબ્ધ અનુસાર ભોગવવાના દુઃખોને પોતાની શક્તિથી હલકા બનાવી દે છે અને દુઃખ સહન કરવાની શક્તિ આપે છે.
સાગર ૫ણ છે અને બૂંદ ૫ણ છે તેથી બૂંદની મુક્તિ નિશ્ચિત છે.આ માટે બૂંદભાવ(જીવભાવ)નો સબંધ સાગર ૫રમાત્માની સાથે જોડી દેવો ૫રમ આવશ્યક છે.આના માટે પ્રભુ ૫રમાત્માના જ્ઞાનની આવશ્યકતા છે.પૂર્ણ શ્રોત્રિય બ્રહ્મનિષ્ઠ તત્વદર્શી સમરથ સદગુરૂના ચરણોમાં નતમસ્તક થવાથી આ જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થાય છે.જે સમયે આવા સદગુરૂની કૃપાથી પ્રભુ પરમાત્માના દર્શન થઇ જાય છે ત્યારે સાધકમાં વિશાળતા..પ્રેમ..નમ્રતા..સમદ્દષ્ટ્રિ..૫રો૫કાર..ભાઇચારાની ભાવના…વગેરે ગુણો પ્રગટ થાય છે.
