ભગવાન મહાદેવજી કહે છે કે પાર્વતી..હવે શ્રીમદ ભગવદ ગીતાના પંદરમા અધ્યાયનું માહાત્મય સાંભળો. ગૌડ દેશમાં કૃપાણ નામના એક રાજા હતા.જેમની તલવારની ધારથી યુદ્ધમાં દેવતાઓ પણ પરાસ્ત થતા હતા.તેમનો બુદ્ધિમાન સેનાપતિ કે જેનું નામ સરભમેરૂણ્ડ હતું તે શસ્ત્રકળામાં નિપુણ હતા,તેમની ભુજાઓમાં પ્રચંડ બળ હતું.એકવાર આ પાપીએ રાજકુમારો સહિત મહારાજાનો વધ કરીને પોતે રાજ્ય કરવાનો વિચાર કર્યો.
આવા નિશ્ચય કર્યાના કેટલાક દિવસો બાદ તે ગંભીર માંદગીમાં મરણ પામે છે.મૃત્યુ પછી તે પાપાત્મા પોતાના પૂર્વ કર્મના કારણે સિન્ધુ દેશમાં એક તેજસ્વી ઘોડા તરીકે જન્મે છે.ઘોડાની પરખમાં માહેર એક વૈશ્ય પૂત્રએ મોટી કિંમત ચુકવીને આ અશ્વને ખરીધી લીધો અને પોતાની રાજધાનીમાં લઇ ગયો.વૈશ્યકુમાર આ અશ્વ રાજાને ભેટ આપવા માટે ખરીદી લાવ્યો હતો.રાજા આ વૈશ્યકુમારને સારી રીતે ઓળખતા હોવા છતાં દ્વારપાળ મારફતે પોતાના આગમનની સૂચના રાજાને કહેવડાવે છે.
રાજા કહે છે કે તમે કેમ આવ્યો છો? ત્યારે વૈશ્યકુમારે સ્પષ્ટ શબ્દોમાં જવાબ આપ્યો કે સિન્ધુદેશમાં એક ઉત્તમ લક્ષણોવાળો અશ્વ હતો જેને ત્રણે લોકોનું રત્ન સમજીને મેં મોટી કિંમત ચુકવીને ખરીદી લાવ્યો છું.રાજાએ આ અશ્વને પોતાની સમક્ષ લઇ આવવા આજ્ઞા આપે છે.વાસ્તવમાં આ અશ્વ ગુણોમાં ઉચ્ચૈઃશ્રવા સમાન હતો.અશ્વના આવ્યા બાદ રાજાના મંત્રીઓએ તેની ઘણી પ્રસંશા કરી જેને સાંભળીને રાજાને અપાર આનંદ થયો અને વૈશ્યકુમારને મોં માગી કિંમત આપીને અશ્વને ખરીદી લીધો.કેટલાક દિવસો બાદ એક દિવસ રાજા શિકાર ખેલવા માટે આ અશ્વ ઉપર સવાર થઇને જાય છે.જંગલમાં એક મૃગનો પીછો કરતાં અશ્વને ઝડપથી દોડાવે છે જેથી પાછળ આવતા તમામ સૈનિકોનો સાથ છુટી જાય છે અને રાજા દૂર નીકળી જાય છે.રાજાને ઘણી જ તરસ લાગતાં તે ઘોડા ઉપરથી નીચે ઉતરી પાણીની શોધ કરવા લાગે છે.
ઘોડાને તેમને એક વૃક્ષ નીચે બાંધી દે છે અને પોતે એક ચટ્ટાન ઉપર ચઢવા લાગ્યા.કેટલેક દૂર ગયા પછી રાજાએ જોયું કે એક વૃક્ષનું પાન ઉડીને શિલાખંડ ઉપર આવીને પડે છે જેની ઉપર શ્રીમદ ભગવદ ગીતાના પંદરમા અધ્યાયનો અડધો શ્ર્લોક લખેલો હતો તેને રાજા વાંચે છે.તે સમયે રાજાના મુખારવિંદથી ગીતાના અક્ષર સાંભળીને ઘોડો નીચે પડી જાય છે અને અશ્વનું શરીર છોડીને તુરંત જ દિવ્ય વિમાનમાં બેસીને સ્વર્ગલોકમાં ચાલ્યો જાય છે.
ત્યારબાદ રાજાએ પહાડ ઉપર ચઢીને એક ઉત્તમ આશ્રમ જોયો કે જ્યાં નાગકેશર,કેળા,કેરી અને નારીયેલ વૃક્ષો લહેરાઇ રહ્યા હતા.આશ્રમની અંદર એક બ્રાહ્મણ બેઠા હતા જે સંસારની વાસનાઓથી મુક્ત હતા.રાજાએ તેમને પ્રણામ કરીને ભક્તિભાવથી પુછ્યું કે બ્રહ્મન..મારો અશ્વ હમણાં જ સ્વર્ગમાં ગયો છે તેનું શું કારણ છે? રાજાની વાત સાંભળીને ત્રિકાળદર્શી મંત્રવેત્તા અને મહાપુરૂષોમાં શ્રેષ્ઠ વિષ્ણુ શર્મા નામના બ્રાહ્મણે કહ્યું કે હે રાજા..પૂર્વકાળમાં તમારે ત્યાં જે સરભમેરૂણ્ડ નામનો સેનાપતિ હતો તે તમોને પૂત્રો સહિત મારીને રાજ્ય પચાવી પાડવા માટેની યોજના બનાવતો હતો પરંતુ તેની યોજના સફળ થાય ત્યાર પહેલાં જ ગંભીર માંદગીના કારણોસર મૃત્યુ પામે છે.ત્યારબાદ તે પાપીનો ઘોડાના રૂપે જન્મ થાય છે.આપને અહી ગીતાના પંદરમા અધ્યાયનો અડધો શ્લોક લખેલ મળ્યો જેને આપના મુખથી સાંભળવાથી તે અશ્વને સ્વર્ગ પ્રાપ્ત થયું છે.
એટલામાં જ રાજાના સંનિકો રાજાને શોધતા શોધતા આવી પહોંચે છે.સૈનિકો સહિત રાજાએ બ્રાહ્મણને પ્રણામ કરીને રાજા પ્રસન્નતાપુર્વક ત્યાંથી ચાલ્યા જાય છે અને ગીતાના પંદરમા અધ્યાયના શ્ર્લોકના અક્ષરોથી અંકિત પાનને વાંચીને પ્રસન્ન થયા તેમના નેત્ર હર્ષથી ખીલી ઉઠ્યા.ઘેર આવીને રાજાએ મંત્રવેત્તા મંત્રીઓની સાથે પોતાના પૂત્ર સિંહબળને રાજ્ય સિંહાસન ઉપર બેસાડી પોતે ગીતાના પંદરમા અધ્યાયના પાઠથી વિશુદ્ધ ચિત્ત બનીને મોક્ષને પ્રાપ્ત થયા.
શ્રીમદ ભગવદ ગીતાના પંદરમા અધ્યાયનો સાર એ છે કે..આ સંસારનો મૂળ આધાર અને અત્યંત શ્રેષ્ઠ પરમ પુરૂષ એક પરમાત્મા જ છે..એવું માનીને અનન્યભાવથી તેમનું ભજન કરવું જોઇએ.
પંદરમા અધ્યાયમાં જીવ-જગત અને જગદીશનું વિસ્તૃત વિવેચન કરવામાં આવ્યું છે.જીવ પરમાત્માનો અંશ હોવાથી ગુણાતીત હોવાછતાં પણ અનાદિ અજ્ઞાનના કારણે ગુણોના પ્રભાવથી પ્રભાવિત થઇને ગુણોના કાર્યભૂત શરીરમાં તાદાત્મય,મમતા અને કામના કરીને આબદ્ધ થયો છે.શરૂઆતના પાંચ શ્ર્લોકોના પ્રકરણમાં ભગવાન સંસારવૃક્ષનું વર્ણન કરીને તેનું છેદન કરવાની આજ્ઞા આપે છે.
જે મહાપુરૂષો આદિપુરૂષ પરમાત્માને શરણે થઇને પરમપદને પ્રાપ્ત થાય છે તેમનાં લક્ષણો બતાવતાં ભગવાને કહ્યું છે કે જેમનાં માન અને મોહ નષ્ટ થઇ ચુક્યાં છે,જેમને આસક્તિરૂપ દોષોને જીતી લીધાં છે,છે,જેમની પરમાત્માના સ્વરૂપમાં નિત્ય સ્થિતિ છે,જેમની સંપૂર્ણ કામનાઓ નાશ પામી ચુકી છે, સુખ-દુઃખરૂપી દ્વંન્દ્વોથી મુક્ત થાય છે તેવા મોહરહિત સાધક ભક્તો તે અવિનાશી પરમપદ (પરમાત્મા) ને પ્રાપ્ત થાય છે.તે પરમપદને સૂર્ય-ચંદ્ર કે અગ્નિ પ્રકાશિત કરી શકતાં નથી.આ પરમપદને પામીને મનુષ્યો પાછા ફરીને સંસારમાં આવતા નથી એ મારૂં પરમધામ છે.આ સંસારમાં જીવ બનેલો આત્મા મારો જ સનાતન અંશ છે અને તે પ્રકૃતિમાં રહેલી મનસહિતની પાંચેય ઇન્દ્રિયોને આકર્ષિત કરે છે.
વાયુ ગંધના સ્થાનેથી ગંધને જે રીતે ગ્રહણ કરીને લઇ જાય છે એ જ રીતે દેહનો સ્વામી બનેલો જીવાત્મા પણ જે શરીરને છોડે છે ત્યાંથી આ મન સહિત ઇન્દ્રિયોને લઇને પછી જે શરીરને પામે છે એમાં ચાલ્યો જાય છે.આ જીવાત્મા મનનો આશ્રય લઇને જ શ્રોત્ર-ચક્ષુ અને ત્વચા-રસના અને ઘ્રાણ આ પાંચેય ઇન્દ્રિયો દ્વારા વિષયોનું સેવન કરે છે.શરીર છોડીને જતા અથવા વિષયોને ભોગવી રહેલા પણ ત્રણેય ગુણોથી યુક્ત જીવાત્માના સ્વરૂપને અજ્ઞાનીજનો જાણતા નથી ફક્ત જ્ઞાની મનુષ્યો જ જાણે છે.યત્ન કરનારા યોગીજનો પોતાના હ્રદયમાં સ્થિત પરમાત્માતત્વનો અનુભવ કરે છે પરંતુ જેમને પોતાનું અંતઃકરણ શુદ્ધ કર્યું નથી એવા અજ્ઞાનીજનો યત્ન કરતા રહેવા છતાં પણ આ તત્વનો અનુભવ કરી શકતા નથી.સૂર્યનું જે તેજ આખા જગતને પ્રકાશિત કરે છે અને જે તેજ ચંદ્રમા અને અગ્નિમાં છે એને તમે મારૂં જ તેજ જાણો.
ભગવાન કહે છે કે હું જ તમામ પ્રાણીઓના હ્રદયમાં સ્થિત છું અને મારાથી જ સ્મૃતિ-જ્ઞાન અને સંશય વગેરે દોષોનો નાશ થાય છે.બધા વેદો વડે હું જ જાણવા યોગ્ય છું.વેદોના તત્વનો નિર્ણય કરવાવાળો અને વેદોને જાણનાર પણ હું જ છું.આ સંસારમાં ક્ષર અને અક્ષર બે પ્રકારના પુરૂષો છે.તમામ પ્રાણીઓના શરીરો ક્ષર અને જીવાત્મા અક્ષર(અવિનાશી) કહેવાય છે.ઉત્તમ પુરૂષ તો અન્ય છે,જે પરમાત્મા એવા નામથી કહેવાયા છે તે જ અવિનાશી ઇશ્વર ત્રણેય લોકોમાં પ્રવેશીને બધાનું ભરણપોષણ કરે છે.હું ક્ષરથી અતિત છું અને અક્ષરથી પણ ઉત્તમ છું માટે લોકમાં તેમજ વેદોમાં પણ પુરૂષોત્તમ નામે પ્રસિદ્ધ છું. જે મોહરહિત મનુષ્ય મને પુરૂષોત્તમ સ્વરૂપે જાણે છે તે સર્વજ્ઞ સર્વ રીતે મારૂં જ ભજન કરે છે.આ ઘણું જ ગોપનીય શાસ્ત્ર જે ભગવાને કહ્યું તે જાણીને મનુષ્ય જ્ઞાની તથા કૃતકૃત્ય થઇ જાય છે.
વિનોદભાઇ માછી નિરંકારી
૯૭૨૬૧૬૬૦૭૫(મો)
