બાંગ્લાદેશની વચગાળાની સરકારે ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન શેખ હસીનાને આંતરરાષ્ટ્રીય અપરાધ ટ્રિબ્યુનલ દ્વારા મૃત્યુદંડની સજા ફટકાર્યાના થોડા દિવસો પછી ભારતને પ્રત્યાર્પણ માટે નવી વિનંતી મોકલી છે. ૭૮ વર્ષીય હસીના ઓગસ્ટ ૨૦૨૪ થી ભારતમાં રહે છે, જ્યારે વિદ્યાર્થીઓ દ્વારા સંચાલિત “જુલાઈ બળવો” માં તેમની સરકારને સત્તા પરથી હટાવવામાં આવી હતી.
વિદેશ બાબતોના સલાહકાર તૌહીદ હુસૈને રવિવારે પુષ્ટિ આપી હતી કે ઢાકાએ નવી દિલ્હીને એક નવો ઔપચારિક સંદેશ જારી કર્યો છે. ઢાકા ટ્રિબ્યુન અને રાજ્ય સંચાલિત બીએસએસમાં ટાંકવામાં આવેલા અધિકારીઓના જણાવ્યા અનુસાર, નવી દિલ્હીમાં બાંગ્લાદેશ હાઈ કમિશન દ્વારા મોકલવામાં આવેલ નવીનતમ નોટ વર્બલ, બાંગ્લાદેશના રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર ખલીલુર રહેમાન ભારતીય રાજધાનીમાં પ્રાદેશિક સુરક્ષા બેઠકમાંથી પાછા ફર્યા પછી તરત જ બહાર પડી ગયું.
ઢાકા દ્વારા મોકલવામાં આવેલા પ્રત્યાર્પણ પત્રો
હસીના ભારત ભાગી ગયા પછી આ પત્ર ત્રીજી ઔપચારિક પ્રત્યાર્પણ વિનંતી હોવાનું જાણવા મળે છે. અગાઉની નોટ ડિસેમ્બર ૨૦૨૪ માં મોકલવામાં આવી હતી, અને ટ્રાયલના સમાપન પછી બીજી નોટ. ઢાકાએ ભારતને ભૂતપૂર્વ ગૃહમંત્રી અસદુઝ્ઝમાન ખાન કમાલને પરત કરવા પણ કહ્યું છે, જેમને આ જ કેસમાં મૃત્યુદંડની સજા ફટકારવામાં આવી હતી અને ભારતમાં છુપાયેલા હોવાનું માનવામાં આવે છે. રાજ્ય વતી જુબાની આપનારા ભૂતપૂર્વ પોલીસ વડા ચૌધરી અબ્દુલ્લા અલ-મામુનને પાંચ વર્ષની જેલની સજા ફટકારવામાં આવી છે.
સોમવારના ચુકાદા પછી, બાંગ્લાદેશના વિદેશ મંત્રાલયે ભારતને જાહેરમાં યાદ અપાવ્યું કે બંને દેશો વચ્ચેની પ્રત્યાર્પણ સંધિ નવી દિલ્હીને દોષિત વ્યક્તિઓને પાછા મોકલવાની ફરજ પાડે છે. મંત્રાલયે ચેતવણી આપી હતી કે માનવતા વિરુદ્ધના ગુનાઓમાં દોષિતોને આશ્રય આપવો એ “અપ્રમાણિક વર્તનનું ગંભીર કૃત્ય” અને “ન્યાયનું અપમાન” હશે.
ભારતે જવાબ આપતા કહ્યું કે તેણે ટ્રિબ્યુનલના ર્નિણયની “નોંધ” લીધી છે અને પુનરોચ્ચાર કર્યો છે કે તે બાંગ્લાદેશમાં શાંતિ, લોકશાહી અને સ્થિરતાને ટેકો આપવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે. જાેકે, તેણે ભૂતકાળ કે વર્તમાનમાં પ્રત્યાર્પણ વિનંતી પર સીધી ટિપ્પણી કરી નથી.
ઢાકાના સુરક્ષા નિષ્ણાતોએ પણ ભાર મૂક્યો છે. બાંગ્લાદેશ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ પીસ એન્ડ સિક્યુરિટી સ્ટડીઝના એએનએમ મુનીરુઝ્ઝમાનએ જણાવ્યું હતું કે આંતરરાષ્ટ્રીય ધોરણો અને દ્વિપક્ષીય સંધિ હેઠળ, ઔપચારિક રીતે પૂછવામાં આવે ત્યારે દોષિત વ્યક્તિઓને પરત કરવાની અપેક્ષા રાખવામાં આવે છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે હસીનાની ગેરહાજરીમાં હાથ ધરાયેલી ટ્રાયલ “આંતરરાષ્ટ્રીય કાનૂની ધોરણોને પૂર્ણ કરે છે.”
હસીનાને હટાવ્યા પછી બાંગ્લાદેશમાં અશાંતિ છે. યુએનએ અહેવાલ આપ્યો છે કે જુલાઈ-ઓગસ્ટ ૨૦૨૪ ના કાર્યવાહી દરમિયાન લગભગ ૧,૪૦૦ લોકો માર્યા ગયા હતા, જે આંકડા તેમના વિરુદ્ધ ઘડાયેલા આરોપોનો આધાર હતા. આ બળવાને કારણે આખરે નોબેલ પુરસ્કાર વિજેતા મુહમ્મદ યુનુસનું આગમન થયું, જેમણે વિરોધ પ્રદર્શનો પછી વચગાળાની સરકારનો હવાલો સંભાળ્યો.
હસીનાના કાર્યકાળ દરમિયાન એક સમયે ગરમ રહેલા ઢાકા અને નવી દિલ્હી વચ્ચેના સંબંધો તેમની હકાલપટ્ટી પછી તણાવપૂર્ણ રહ્યા છે. પરંતુ બાંગ્લાદેશના રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકારની તાજેતરની ભારત મુલાકાતે થોડો પલટો લાવ્યો છે, અહેવાલો મુજબ તેમણે તેમના ભારતીય સમકક્ષ અજિત ડોભાલને ઢાકાની મુલાકાત લેવા આમંત્રણ આપ્યું છે.