ગૃહ મંત્રાલય એ ૨૪ સપ્ટેમ્બરના રોજ લેહમાં થયેલી હિંસક અથડામણોની ન્યાયિક તપાસની જાહેરાત કરી છે, જેમાં ચાર નાગરિકોના મોત થયા હતા અને લગભગ ૯૦ લોકો ઘાયલ થયા હતા. આ તપાસ સુપ્રીમ કોર્ટના ભૂતપૂર્વ ન્યાયાધીશ જસ્ટિસ બી.એસ. ચૌહાણના નેતૃત્વમાં કરવામાં આવશે અને તેનો હેતુ કાયદો અને વ્યવસ્થા ભંગાણ અને ત્યારબાદ પોલીસ કાર્યવાહીની ઘટનાઓની તપાસ કરવાનો છે.
હિંસા શા માટે થઈ?
લદ્દાખને રાજ્યનો દરજ્જાે આપવા અને બંધારણની છઠ્ઠી અનુસૂચિ હેઠળ તેનો સમાવેશ કરવાની માંગણી સાથે લેહમાં મોટા પાયે વિરોધ પ્રદર્શન દરમિયાન હિંસા ફાટી નીકળી હતી. આ વિરોધ પ્રદર્શનનું નેતૃત્વ આબોહવા કાર્યકર્તા સોનમ વાંગચુક દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું. શરૂઆતમાં પ્રદર્શન શાંતિપૂર્ણ રહ્યું હતું, પરંતુ તણાવ વધ્યો, જેના કારણે પ્રદર્શનકારીઓ અને સુરક્ષા દળો વચ્ચે અથડામણ થઈ. પરિણામે થયેલી અંધાધૂંધીમાં ચાર નાગરિકોના જીવ ગયા અને ઘણા ઘાયલ થયા.
આ ઘટના બાદ, અધિકારીઓએ કલમ ૧૪૪ લાગુ કરી, મેળાવડાઓ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો, મોબાઇલ ઇન્ટરનેટ સેવાઓ સ્થગિત કરી અને શાળાઓ અને બજારો અસ્થાયી રૂપે બંધ કરી દીધા. વાંગચુકની ૨૬ સપ્ટેમ્બરના રોજ રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા અધિનિયમ (દ્ગજીછ) હેઠળ ધરપકડ કરવામાં આવી હતી અને બાદમાં જાેધપુર જેલમાં ટ્રાન્સફર કરવામાં આવ્યા હતા, જેના કારણે સ્થાનિક રહેવાસીઓ અને નાગરિક સમાજ જૂથોમાં વધુ આક્રોશ ફેલાયો હતો.
ન્યાયિક તપાસની જાહેરાત
શુક્રવારે એક નિવેદનમાં, ગૃહ મંત્રાલયે જણાવ્યું હતું કે, “નિષ્પક્ષ તપાસ સુનિશ્ચિત કરવા માટે, ગૃહ મંત્રાલયે ગંભીર કાયદો અને વ્યવસ્થાની સ્થિતિ, પોલીસ કાર્યવાહી અને કમનસીબ મૃત્યુ તરફ દોરી જતી પરિસ્થિતિઓમાં માનનીય ડૉ. જસ્ટિસ બી.એસ. ચૌહાણ દ્વારા ન્યાયિક તપાસ કરાવવાની સૂચના આપી છે.”
આ ર્નિણય લદ્દાખના રહેવાસીઓ દ્વારા ન્યાય અને જવાબદારી માટે બોલાવવામાં આવેલા આયોજિત શાંતિ કૂચ પહેલા લેવામાં આવ્યો છે. કમિશનની રચનાને વધતા જાહેર દબાણ અને પારદર્શિતાની માંગણીઓના પ્રતિભાવ તરીકે જાેવામાં આવી રહી છે.
સામાન્યતા અને ખુલ્લા સંવાદ તરફ પાછા ફરો
લેહમાં પરિસ્થિતિ સ્થિર થવા લાગી છે. કલમ ૧૪૪ હટાવી લેવામાં આવી છે, અને ઇન્ટરનેટ સેવાઓ, શાળાઓ અને બજારો ફરી શરૂ થઈ ગયા છે. વહીવટીતંત્રે ઉચ્ચ-શક્તિ પ્રાપ્ત સમિતિ અથવા અન્ય પ્લેટફોર્મ દ્વારા એપેક્સ બોડી લેહ (છમ્ન્) અને કારગિલ ડેમોક્રેટિક એલાયન્સ સહિતના હિસ્સેદારો સાથે વાતચીત માટે તેની ખુલ્લી ઇચ્છાને ફરીથી પુષ્ટિ આપી છે.
ન્યાયિક કમિશન ઘટનાઓની સાંકળ પર સ્પષ્ટતા આપશે અને જવાબદારોને જવાબદાર ઠેરવશે તેવી અપેક્ષા છે, જ્યારે લદ્દાખમાં ન્યાય અને શાંતિ માટે આગળનો માર્ગ પ્રદાન કરશે.