ભારતના નિયુક્ત મુખ્ય ન્યાયાધીશ સૂર્ય કાંતે રવિવાર (૨ નવેમ્બર) ના રોજ ભાર મૂક્યો હતો કે ન્યાય વિતરણ પ્રણાલીએ મહિલાઓને અતૂટ ખાતરી અને આત્મવિશ્વાસ પ્રદાન કરવો જાેઈએ, જેથી ખાતરી થાય કે દરેક મહિલા તેના સામાજિક, આર્થિક અથવા વ્યક્તિગત સંજાેગોને ધ્યાનમાં લીધા વિના કાયદા દ્વારા સંપૂર્ણ રીતે સમર્થિત અનુભવે.
જ્યુડિશિયલ ટ્રેનિંગ એન્ડ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ, લખનૌ ખાતે આયોજિત “કાનૂની સહાય દ્વારા પ્રજનન સ્વાયત્તતામાં અવરોધો દૂર કરવા” વિષય પર એક સંવેદનશીલતા કાર્યક્રમમાં બોલતા, જસ્ટિસ કાંતે સમગ્ર ભારતમાં મહિલાઓ માટે ન્યાયને વધુ સમાવિષ્ટ, કરુણાપૂર્ણ અને સુલભ બનાવવાની ન્યાયતંત્રની જવાબદારી પર ભાર મૂક્યો.
આ કાર્યક્રમ ઉત્તર પ્રદેશ રાજ્ય કાનૂની સેવા સત્તામંડળ દ્વારા આયોજિત કરવામાં આવ્યો હતો અને સુપ્રીમ કોર્ટ અને અલ્હાબાદ હાઇકોર્ટના વરિષ્ઠ ન્યાયાધીશો અને કાનૂની નિષ્ણાતોને મહિલાઓના પ્રજનન અધિકારો, કાનૂની રક્ષણ અને સંસ્થાકીય સુધારા અંગે ચર્ચા કરવા માટે એકસાથે લાવ્યા હતા.
દરેક મહિલાને ન્યાયમાં સંપૂર્ણ વિશ્વાસ હોવો જાેઈએ: સૂર્યકાન્ત
ન્યાયિકા સૂર્યકાન્ત, જેઓ રાષ્ટ્રીય કાનૂની સેવા સત્તામંડળ ના કાર્યકારી અધ્યક્ષ તરીકે પણ સેવા આપે છે, તેમણે આ કાર્યક્રમનું ઉદ્ઘાટન કર્યું અને મફત કાનૂની સહાયની ડિજિટલ ઍક્સેસ વધારવા માટે રચાયેલ છૈં-સંચાલિત ચેટબોટ ‘ન્યાય માર્ગ‘ લોન્ચ કર્યું.
જસ્ટિસ કાંતે કહ્યું, “દરેક મહિલાને વિશ્વાસ હોવો જાેઈએ કે ન્યાય વ્યવસ્થા તેની સાથે મજબૂતીથી ઉભી છે.” તેમણે જરૂરિયાતમંદોને મફત કાનૂની સહાય પૂરી પાડવા માટે કલમ ૩૯છ હેઠળ બંધારણીય આદેશનો પુનરોચ્ચાર કર્યો. તેમણે UPSLSA ના પ્રયાસોની પ્રશંસા કરી, આ પહેલને નાગરિકો અને ન્યાયતંત્ર વચ્ચે વિશ્વાસ મજબૂત કરવા માટે એક મહત્વપૂર્ણ પગલું ગણાવ્યું.
મહિલા અધિકારો અને પ્રજનન સ્વાયત્તતા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરો
સુપ્રીમ કોર્ટના ન્યાયાધીશ વિક્રમ નાથે, સુપ્રીમ કોર્ટ કાનૂની સેવા સમિતિના અધ્યક્ષ, ડૉ. બી. આર. આંબેડકરને ટાંકીને જણાવ્યું હતું કે સમુદાયની પ્રગતિ તેની મહિલાઓની પ્રગતિ દ્વારા માપવામાં આવે છે. તેમણે આ કાર્યક્રમને મહિલાઓની પ્રજનન સ્વાયત્તતા અને ન્યાયની પહોંચમાં અવરોધરૂપ પ્રણાલીગત અને સામાજિક અવરોધોને દૂર કરવા માટે એક પગલું તરીકે વર્ણવ્યું.
UPSLSA ના આશ્રયદાતા, અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટના મુખ્ય ન્યાયાધીશ અરુણ ભણસાલીએ “ડિજિટલ નવીનતાનો ઉપયોગ કરીને ન્યાયની પહોંચ સુધારવા માટે એક મહત્વપૂર્ણ સાધન” તરીકે ‘ન્યાય માર્ગ‘ ની રચનાની પ્રશંસા કરી. ન્યાયાધીશ મનોજ કુમાર ગુપ્તાએ ઉમેર્યું કે આધુનિક ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરીને કાનૂની સહાય પદ્ધતિઓની કાર્યક્ષમતા અને પહોંચ વધારવી હવે જરૂરી છે.
પીડિતો અને સંવેદનશીલ મહિલાઓ માટે માનવીય ન્યાય
અલહાબાદ હાઈકોર્ટના ન્યાયાધીશ મહેશ ચંદ્ર ત્રિપાઠીએ બળાત્કાર પીડિતો અને માતૃત્વ માટે મજબૂર સગીરોની દુર્દશા તરફ ધ્યાન દોર્યું, ટિપ્પણી કરી કે સાચો ન્યાય ફક્ત ન્યાયિક ચુકાદાઓમાં જ નહીં પરંતુ પીડિતો પ્રત્યેની કરુણામાં રહેલો છે.
આ કોન્ફરન્સમાં હાઈકોર્ટ જુવેનાઈલ જસ્ટિસ કમિટીના અધ્યક્ષ ન્યાયાધીશ અજય ભનોટની અધ્યક્ષતામાં એક ટેકનિકલ સત્ર પણ યોજાયું હતું. દ્ગૈંસ્ૐછદ્ગજી, નેશનલ હેલ્થ મિશન અને એસોસિએશન ફોર એડવોકેસી એન્ડ લીગલ ઈનિશિએટિવ્સ જેવી સંસ્થાઓના નિષ્ણાતોએ અનિચ્છનીય માતૃત્વ, મનોવૈજ્ઞાનિક કાઉન્સેલિંગ અને મેડિકલ ટર્મિનેશન ઓફ પ્રેગ્નન્સી (સ્ઁ) એક્ટ હેઠળ આંતર-સંસ્થાકીય સંકલન જેવા મુદ્દાઓ પર આંતરદૃષ્ટિ શેર કરી.
કાનૂની જાગૃતિ અને તાલીમ માટે નવું માળખું
બાદમાં, ન્યાયાધીશ સૂર્યકાન્તે ગોમતી નગર એક્સટેન્શનમાં UPSLSA મુખ્યાલય ખાતે એક નવા ઓડિટોરિયમ ‘સ્પંદન‘નું ઉદ્ઘાટન કર્યું. પરિષદો અને તાલીમ સત્રો માટે આધુનિક કેન્દ્ર તરીકે ડિઝાઇન કરાયેલ, આ સુવિધાનો હેતુ સમગ્ર ઉત્તર પ્રદેશમાં જાહેર કાનૂની જાગૃતિ પહેલને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે.
આભાર માનતા, UPSLSAના સભ્ય સચિવ મનુ કાલિયાએ તમામ વક્તાઓ અને ઉપસ્થિતોનો આભાર વ્યક્ત કર્યો, અને ખાતરી આપી કે ઓથોરિટી તમામ નાગરિકો માટે સમાવિષ્ટ, સહાનુભૂતિપૂર્ણ અને ટેકનોલોજી-આધારિત કાનૂની સહાય પ્રણાલીઓ સુનિશ્ચિત કરવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે.