પ્રધાનમંત્રી કાર્યાલય ધરાવતું આગામી સંકુલ ‘સેવા તીર્થ‘ નામ આપવામાં આવશે. સેન્ટ્રલ વિસ્ટા પુનર્વિકાસ પ્રોજેક્ટના ભાગ રૂપે ડિઝાઇન કરાયેલ આ નવું સંકુલ સરકારના ઉચ્ચતમ સ્તરો પર સંકલનને સુવ્યવસ્થિત કરવા માટે અનેક મુખ્ય કચેરીઓને એક છત નીચે લાવવાની અપેક્ષા છે. પ્રધાનમંત્રી કાર્યાલય સાઉથ બ્લોકમાં તેના ૭૮ વર્ષ જૂના સરનામાથી નવા બનેલા, અત્યાધુનિક સંકુલમાં સ્થળાંતર કરીને મોટા પાયે સ્થળાંતર કરવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે. પીએમઓ સેવા તીર્થ-૧ માંથી કાર્ય કરશે, જે વાયુ ભવનની બાજુમાં સ્થિત એક્ઝિક્યુટિવ એન્ક્લેવ-૧ ના ભાગ રૂપે બાંધવામાં આવેલી ત્રણ ઇમારતોમાંથી પ્રથમ છે.
નવું સંકુલ, જે પૂર્ણતાના અંતિમ તબક્કામાં છે, તેને અગાઉ સેન્ટ્રલ વિસ્ટા પુનર્વિકાસ પ્રોજેક્ટ હેઠળ ‘એક્ઝિક્યુટિવ એન્ક્લેવ‘ તરીકે ઓળખવામાં આવતું હતું. પીએમઓ ઉપરાંત, ‘એક્ઝિક્યુટિવ એન્ક્લેવ‘માં કેબિનેટ સચિવાલય, રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા પરિષદ સચિવાલય અને ઇન્ડિયા હાઉસના કાર્યાલયો પણ હશે, જે મુલાકાતી મહાનુભાવો સાથે ઉચ્ચ-સ્તરીય વાટાઘાટોનું સ્થળ હશે. અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે ‘સેવા તીર્થ‘ એક કાર્યસ્થળ હશે જે સેવાની ભાવનાને પ્રતિબિંબિત કરવા માટે રચાયેલ છે અને જ્યાં રાષ્ટ્રીય પ્રાથમિકતાઓ આકાર લે છે, તેમણે ઉમેર્યું હતું કે ભારતની જાહેર સંસ્થાઓ શાંત પરંતુ ગહન પરિવર્તનમાંથી પસાર થઈ રહી છે.
‘સત્તા‘ થી ‘સેવા‘ તરફ પરિવર્તન
શાસનનો વિચાર ‘સત્તા‘ (શક્તિ) થી ‘સેવા‘ (સેવા) અને સત્તાથી જવાબદારી તરફ આગળ વધી રહ્યો છે, તેમણે ઉમેર્યું હતું કે આ પરિવર્તન ફક્ત વહીવટી જ નહીં, પરંતુ સાંસ્કૃતિક અને નૈતિક હતું. રાજ્યોના રાજ્યપાલોના નિવાસસ્થાન, રાજભવનોનું નામ પણ ‘લોકભવન‘ રાખવામાં આવી રહ્યું છે. અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં, શાસનના સ્થળોને ‘કર્તવ્ય‘ (ફરજ) અને પારદર્શિતાને પ્રતિબિંબિત કરવા માટે ફરીથી આકાર આપવામાં આવ્યો છે. “દરેક નામ, દરેક ઇમારત અને દરેક પ્રતીક હવે એક સરળ વિચાર તરફ નિર્દેશ કરે છે. સરકાર સેવા આપવા માટે અસ્તિત્વમાં છે,” તેમણે કહ્યું.
મુખ્ય સંસ્થાઓનું નામ બદલવું
તાજેતરમાં, સરકારે રાષ્ટ્રપતિ ભવનથી ઇન્ડિયા ગેટ સુધીના વૃક્ષોથી બનેલા માર્ગ, રાજપથનું નામ બદલીને કર્તવ્ય પથ રાખ્યું. ૨૦૧૬માં વડા પ્રધાનના સત્તાવાર નિવાસસ્થાનનું નામ બદલીને લોક કલ્યાણ માર્ગ રાખવામાં આવ્યું, જે એક એવું નામ છે જે વિશિષ્ટતા નહીં પણ કલ્યાણનો ઉલ્લેખ કરે છે અને દરેક ચૂંટાયેલી સરકાર માટે આગળ રહેલા કાર્યની યાદ અપાવે છે. દેશભરના રાજભવનોનું નામ બદલીને ‘લોકભવન‘ પણ રાખવામાં આવ્યું છે. દરમિયાન, કેન્દ્રીય સચિવાલયનું નામ ‘કર્તવ્ય ભવન‘ રાખવામાં આવ્યું છે, જે એક વિશાળ વહીવટી કેન્દ્ર છે જે આ વિચારની આસપાસ બનેલું છે કે જાહેર સેવા એક પ્રતિબદ્ધતા છે. “આ ફેરફારો ઊંડા વૈચારિક સંક્રમણને ચિહ્નિત કરે છે. ભારતીય લોકશાહી સત્તા કરતાં જવાબદારી અને સ્થિતિ કરતાં સેવા પસંદ કરી રહી છે,” અધિકારીઓએ જણાવ્યું. “નામોમાં ફેરફાર એ માનસિકતામાં પણ પરિવર્તન છે. આજે, તેઓ સેવા, કર્તવ્ય અને નાગરિક-પ્રથમ શાસનની ભાષા બોલે છે,” અધિકારીઓએ જણાવ્યું.