આતિશીએ સોમવારે દિલ્હીના નવા મુખ્યમંત્રી તરીકેનો કાર્યભાર સંભાળ્યો હતો. તેમણે ૨ દિવસ પહેલા જ મુખ્યમંત્રી પદના શપથ લીધા હતા. જાે કે, મુખ્યમંત્રી પદનો ચાર્જ સંભાળ્યા છતાં તે મુખ્યમંત્રીની ખુરશી પર બેઠી ન હતી. તે તેની એક સફેદ રંગની ખુરશી સાથે સચિવાલયમાં પહોંચી અને તે જ ખુરશી પર બેસી ગઈ. તેમની બાજુમાં એક ખાલી લાલ ખુરશી છે, જેના પર અરવિંદ કેજરીવાલ મુખ્યમંત્રી તરીકે બેસતા હતા.
જાે કે, લોકશાહીના ઈતિહાસમાં આવું પહેલીવાર નથી બન્યું કે શપથ લીધા પછી પણ મુખ્યમંત્રીએ મુખ્યમંત્રીની ખુરશી પર ન બેસવાનો ર્નિણય લીધો હોય. સીએમની ખુરશી પર ન બેઠેલા મુખ્યમંત્રી આતિશીએ આ અંગે કહ્યું, “આ ખુરશી અરવિંદ કેજરીવાલની છે, અને મને પૂરો વિશ્વાસ છે કે ફેબ્રુઆરીમાં યોજાનારી ચૂંટણીમાં દિલ્હીની જનતા કેજરીવાલને જ મુખ્યમંત્રી બનાવશે. તેમને વિજયી બનાવીને ફરી મંત્રી. ત્યાં સુધી આ ખુરશી અહીં જ રહેશે. સીએમની ખુરશી કેજરીવાલની છે.
ભારતીય જનતા પાર્ટી (મ્ત્નઁ)એ આમ આદમી પાર્ટી (છછઁ)ના નેતા આતિશીના આ પગલાનો વિરોધ કર્યો અને કહ્યું કે આતિશી દિલ્હી સરકારના મનમોહન સિંહ છે જ્યારે અહીંના વાસ્તવિક મુખ્યમંત્રી અરવિંદ કેજરીવાલ છે. બાબા સાહેબે બનાવેલા બંધારણની આ મજાક છે. ખેર, મુખ્યમંત્રી હોવા છતાં મુખ્યમંત્રીની ખાલી પડેલી ખુરશીને લઈને આગામી સમયમાં સતત રાજકારણ ચાલશે.
પરંતુ ભારતના ઈતિહાસમાં આ પહેલી ઘટના નથી. આ પહેલા પણ લગભગ ૨૩ વર્ષ પહેલા આવી જ ઘટના બની હતી. સપ્ટેમ્બરમાં જ આ મામલો પ્રકાશમાં આવ્યો હતો. અને આતિશીની જેમ, જે નેતા પછી મુખ્યમંત્રી બન્યા હતા તે પ્રથમ વખત ધારાસભ્ય તરીકે ચૂંટાયા હતા.
અહીં અમે તમિલનાડુના રાજકારણની વાત કરી રહ્યા છીએ. આ તે સમયગાળો હતો જ્યારે જયલલિતાનો નોંધપાત્ર પ્રભાવ હતો. પરંતુ ૧૮ વર્ષ જૂના ભ્રષ્ટાચારના કેસમાં સુપ્રીમ કોર્ટ દ્વારા દોષિત ઠેરવવામાં આવતા જયલલિતાને મુખ્યમંત્રી પદ પરથી રાજીનામું આપવું પડ્યું હતું. મે ૨૦૦૧માં તમિલનાડુમાં યોજાયેલી વિધાનસભા ચૂંટણીમાં છૈંછડ્ઢસ્દ્ભ મોટી જીત સાથે ૫ વર્ષની રાહ જાેયા બાદ સત્તામાં પરત ફર્યું.
તે બીજી વખત તમિલનાડુના મુખ્યમંત્રી બન્યા, પરંતુ સત્તામાં આવ્યાના થોડા મહિના બાદ જ તેમણે મુખ્યમંત્રી પદ પરથી રાજીનામું આપવું પડ્યું. તાન્સી જમીન કૌભાંડમાં દોષિત જાહેર થયા બાદ સપ્ટેમ્બરમાં જયલલિતાને મુખ્યમંત્રી પદ પરથી હટી જવું પડ્યું હતું. ત્યારે રાજ્ય નવા મુખ્યમંત્રીની શોધમાં હતું. છૈંછડ્ઢસ્દ્ભ પાર્ટીના વડા જયલલિતાએ પાર્ટીના ઘણા દિગ્ગજ નેતાઓને પાછળ છોડીને પ્રથમ વખત ધારાસભ્ય ઓ પનીરસેલ્વમને તેમના અનુગામી તરીકે પસંદ કરીને બધાને આશ્ચર્યચકિત કર્યા.
જયલલિતા પનીરસેલ્વમને ઓપીએસ કહેતા હતા. પન્નીરસેલ્વમની રાજનીતિમાં પ્રવેશ ખૂબ મોડો થયો હતો. તેઓ થેની જિલ્લાની બોડીનાયકનુર વિધાનસભા બેઠક પરથી ધારાસભ્ય તરીકે ચૂંટાયા હતા. જાે કે, ૨૦૦૧માં પ્રથમ વખત ધારાસભ્ય તરીકે ચૂંટાયા હોવા છતાં, પનીરસેલ્વમને મહેસૂલ મંત્રી બનાવવામાં આવ્યા હતા. એક સમયે ચાની દુકાન ચલાવતા પનીરસેલ્વમ ખૂબ જ સામાન્ય પરિવારના છે. તેમણે પોતાની રાજકીય કારકિર્દી પેરિયાકુલમ નગરપાલિકાથી શરૂ કરી હતી.
ત્યારબાદ તેઓ ૧૯૯૬ થી ૨૦૦૧ દરમિયાન નગરપાલિકાના અધ્યક્ષ પણ બન્યા હતા. ૨૦૦૧માં તેઓ પ્રથમ વખત વિધાનસભાની ચૂંટણી લડ્યા હતા અને ચૂંટણી જીતવામાં સફળ રહ્યા હતા. વિશ્વાસુ અને વફાદાર પનીરસેલ્વમે ૨૧ સપ્ટેમ્બર ૨૦૦૧ના રોજ કોર્ટના આદેશને કારણે જયલલિતાએ રાજીનામું આપ્યા બાદ મુખ્યમંત્રી તરીકે શપથ લીધા હતા. જાેકે, આતિષીની જેમ તેણે પણ મુખ્યમંત્રીની ખુરશી પર નહીં બેસવાનો ર્નિણય લીધો હતો. ઉપરાંત, તેમણે સીએમ તરીકેના તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન ઘણી મહત્વપૂર્ણ ફાઇલો પર સહી કરી ન હતી. સીએમ તરીકે શપથ લેવા જતા પહેલા તેમણે જયલલિતાના પગ પણ સ્પર્શ કર્યા હતા. આટલું જ નહીં તે જયલલિતાનો ફોટો પોતાના ખિસ્સામાં રાખતો હતો.
સીએમ તરીકે શપથ લીધા પછી, જ્યારે પન્નીરસેલ્વમે બીજા દિવસે (૨૨ સપ્ટેમ્બર) ચાર્જ સંભાળ્યો, ત્યારે તેમણે પણ એવું જ કહ્યું, “આ અમ્માની સરકાર છે” અને તેઓ માત્ર કામચલાઉ વ્યવસ્થા તરીકે મુખ્ય પ્રધાન બન્યા છે. કોર્ટમાં જયલલિતાની લડાઈ જીતતાની સાથે જ તેઓ ફરીથી સીએમ બનશે. ‘તેણી ટૂંક સમયમાં તમામ આરોપોમાંથી નિર્દોષ છૂટશે અને ફરી પાછી આવશે.’ પનીરસેલ્વમ ચેન્નાઈના ફોર્ટ સેન્ટ જ્યોર્જ સ્થિત ઓફિસમાં જયલલિતાની મોટી ખુરશી પર બેઠા ન હતા.
તેના બદલે, તેઓ એમ કરુણાનિધિની ખુરશી પર બેઠા, જેના પર તેઓ જ્યારે મુખ્યમંત્રી હતા ત્યારે બેસતા હતા. લગભગ ૬ મહિના પછી, માર્ચ ૨૦૦૨ માં, જ્યારે જયલલિતાને આ કેસમાં નિર્દોષ જાહેર કરવામાં આવ્યા, ત્યારે પનીરસેલ્વમે ખુશીથી પદ પરથી રાજીનામું આપી દીધું. જયલલિતા પ્રત્યે પોતાની વફાદારી દર્શાવતા તેઓ સીએમ માટે બનાવવામાં આવેલા ખાસ ફોર્મમાં ગયા ન હતા અને તેમની જૂની ઓફિસમાંથી કામ કર્યું હતું. તેઓ તેમના પ્રથમ કાર્યકાળમાં માત્ર ૧૬૨ દિવસ માટે મુખ્યમંત્રી રહ્યા હતા. જાે કે, તેમના કાર્યકાળને સારો ગણાવ્યો ન હતો અને તેમને ‘રબર સ્ટેમ્પ સીએમ’ પણ કહેવામાં આવ્યા હતા. લગભગ ૧૩ વર્ષ પછી, આવી જ ઘટના ફરીથી બની જ્યારે જયલલિતાને અપ્રમાણસર સંપત્તિના કેસમાં દોષી ઠેરવવામાં આવ્યા અને તેમણે સીએમ પદ છોડી દીધું.
તેમના રાજીનામા પછી, જયલલિતાના વફાદાર પનીરસેલ્વમને ફરીથી મુખ્ય પ્રધાન બનાવવામાં આવ્યા. જ્યારે પનીરસેલ્વમે બીજી વખત મુખ્યમંત્રી તરીકે શપથ લીધા ત્યારે તેમની આંખો ભીની થઈ ગઈ હતી. એકવાર તે એટલો ભાવુક થઈ ગયો કે તેણે પોતાના આંસુ લૂછવા માટે રૂમાલનો પણ સહારો લેવો પડ્યો. આ વખતે પણ તેઓ એક વર્ષથી ઓછા સમય માટે મુખ્યમંત્રી રહ્યા. જયલલિતા ફરી પાછા ફર્યા અને પોતાનો કાર્યકાળ પૂરો કર્યો. બીજી વખત, તેમના શપથ ગ્રહણ દરમિયાન ન તો મીડિયા કે વિરોધ પક્ષોના નેતાઓને આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું હતું.
એવું કહેવાય છે કે શપથ ગ્રહણ દરમિયાન પનીરસેલ્વમ સતત ભાવુક થઈ રહ્યા હતા અને અન્ય ઘણા ધારાસભ્યો પણ તેમને જાેઈને ભાવુક થઈ ગયા હતા. પનીરસેલ્વમ ત્રીજી વખત રાજ્યના મુખ્યમંત્રી બન્યા જ્યારે જયલલિતાનું લાંબી માંદગી બાદ અવસાન થયું. જયલલિતાનું ૫ ડિસેમ્બર ૨૦૧૬ના રોજ અવસાન થયું હતું. તેમની વિદાય પછી છૈંછડ્ઢસ્દ્ભએ ફરી એકવાર જયલલિતાના અત્યંત વિશ્વાસપાત્ર પનીરસેલ્વમ પર વિશ્વાસ કર્યો અને તેમને ત્રીજી વખત મુખ્યમંત્રી બનાવ્યા. ત્રીજી વખત શપથ લેતી વખતે તેમણે જયલલિતાનો ફોટો ખિસ્સામાં રાખ્યો હતો. એટલું જ નહીં શપથગ્રહણ પહેલા જયલલિતાની યાદમાં ૨ મિનિટનું મૌન પાળવામાં આવ્યું હતું.