પલામુના વહીવટીતંત્ર અને સમાજ કલ્યાણ કાર્યાલયે મ્મ્મ્ઁ પહેલ હેઠળ ઝારખંડમાં ૧૦૦ દિવસ સંકલ્પ અભિયાન સાથે જાગૃતિ કાર્યક્રમોની શ્રૃંખલા શરૂ કરી
કેન્દ્રીય મહિલા અને બાળ વિકાસ મંત્રાલયે ૨૨ જાન્યુઆરી ૨૦૨૫ના રોજ બેટી બચાઓ, બેટી પઢાઓ (મ્મ્મ્ઁ) યોજનાની ૧૦ મી વર્ષગાંઠની ઉજવણી કરી હતી. વર્ષ ૨૦૧૫માં શરૂ થયેલી બેટી બચાઓ, બેટી પઢાઓ યોજનાનો ઉદ્દેશ્ય ભારતમાં લિંગ અસમાનતા અને ઘટતા બાળ લિંગગુણોત્તરને દૂર કરવાનો છે તથા બાળકીઓનું રક્ષણ, શિક્ષિત અને સશક્ત બનાવવાનો છે. બેટી બચાઓ, બેટી પઢાઓ (મ્મ્મ્ઁ) યોજનાનાં ઉદ્દેશો પાર પાડવા રાજ્યો, કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો અને જિલ્લાઓ સ્થાનિક અને હિતધારકોની જરૂરિયાતોને અનુરૂપ કાર્યક્રમો અમલમાં મૂકી રહ્યાં છે.
ઝારખંડનો પલામુ જિલ્લો, જે તેના સમૃદ્ધ સાંસ્કૃતિક વારસા માટે જાણીતો છે. તે લાંબા સમયથી બાળકીઓ અને મહિલાઓને ખાસ કરીને ગ્રામીણ સમુદાયોને અસર કરતા સામાજિક પડકારોનો સામનો કરી રહ્યો છે.
BBBP પહેલ હેઠળ ઝારખંડમાં ૧૦૦ દિવસ સંકલ્પ અભિયાનને અનુરૂપ, પલામુના એડમિનિસ્ટ્રેશન એન્ડ સોશિયલ વેલ્ફેર ઓફિસે જાગૃતિ કાર્યક્રમોની એક શ્રેણી શરૂ કરી હતી. આ પહેલનો હેતુ લિંગ અસમાનતા, મહિલાઓના અધિકારો અને બાળ સંરક્ષણના મહત્વપૂર્ણ મુદ્દાઓને ધ્યાનમાં લેવાનો હતો.
ઝારખંડના પલામુ જિલ્લાએ લક્ષિત સાપ્તાહિક થીમ્સ અપનાવીને અને “૧૦૦ દિવસ બેટી બચાઓ, બેટી પઢાઓ” અભિયાન દ્વારા અસરકારક કાર્યક્રમોનું આયોજન કરીને લિંગ સમાનતા અને કન્યા સશક્તિકરણની સંસ્કૃતિને પ્રોત્સાહન આપવામાં નોંધપાત્ર સફળતા હાંસલ કરી છે. આ ઝુંબેશમાં શિક્ષણ, આરોગ્ય અને સલામતી જેવા મહત્વપૂર્ણ મુદ્દાઓને ધ્યાનમાં લેવામાં આવ્યા હતા, આખરે બાળકીઓના કલ્યાણ અને અધિકારોમાં વધારો થયો હતો.
૧૦૦ દિવસના આ ખાસ અભિયાનમાં પલામુ જિલ્લામાં વિવિધ વિષયો પર ૭૦થી વધુ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું, જેમાં ૧૨૫ સરકારી અધિકારીઓ અને ૨૨ ક્ષેત્રના પ્રતિનિધિઓના ચાર કાર્યક્રમો અને ૨૧૬ લાભાર્થીઓની નોંધણી કરવામાં આવી હતી.
એ જ રીતે બીબીબીપી સપ્તાહ ૧૦૦-દિવસના અભિયાન અને પ્રિ-કન્સેપ્શન પ્રિનેટલ ડાયગ્નોસ્ટિક ટેકનિક્સ (ઁઝ્રઁદ્ગડ્ઢ્) એન્ફોર્સમેન્ટ ડ્રાઇવની અંદર સમર્પિત સપ્તાહ છે. જેમાં ૫૪ અધિકારીઓ અને ૮ સ્થાનિક પ્રતિનિધિઓની ભાગીદારી સાથે ત્રણ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. જેમાં ૧૭૮ લાભાર્થીઓની નોંધણી કરવામાં આવી હતી. આ કાર્યક્રમો ખાસ કરીને લિંગ સમાનતા અને બાળ સુરક્ષાથી સંબંધિત મુદ્દાઓને ધ્યાનમાં લેવા માટે બનાવવામાં આવ્યા હતા અને તેમની સફળતાએ પહેલની અસરને રેખાંકિત કરી હતી.
પલામુમાં બીબીબીપીની પહેલનો મુખ્ય ધ્યેય બાળકીઓના અધિકારોનું રક્ષણ કરવાનો, લિંગ સમાનતાને પ્રોત્સાહન આપવાનો અને કન્યાઓ માટે શિક્ષણના મહત્વ વિશે જાગૃતિ લાવવાનો હતો.
મિશન શક્તિ સપ્તાહમાં સૌથી વધુ લાભાર્થીઓની નોંધણી થઈ હતી. જેમાં ૨૮૦ સહભાગીઓએ પહેલની પહોંચને રેખાંકિત કરી હતી. કુલ મળીને ૩૭૯ સરકારી અધિકારીઓ અને સ્થાનિક સંચાલક મંડળોના ૧૦૪ પ્રતિનિધિઓએ આ પ્રયત્નોને ટેકો આપ્યો હતો. જેણે લિંગ સમાનતા, કૌશલ્ય વિકાસ, કાનૂની જાગૃતિ અને સામુદાયિક એકત્રીકરણ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરતા વિષયોના સપ્તાહો દ્વારા ૧,૯૯૯ લાભાર્થીઓ સુધી પહોંચ્યા હતા. આ ઉપરાંત સ્વયંસેવકોએ ડોર-ટુ-ડોર જાગૃતિ અભિયાન હાથ ધર્યું હતું. જેમાં લિંગ સમાનતા અને બાળલગ્ન અટકાવવા પર ભાર મૂકતા સ્ટીકરો અને પત્રિકાઓનું વિતરણ કરવામાં આવ્યું હતું. સામુદાયિક જાેડાણ કાર્યક્રમો રેલીઓ, શેરી નાટકો અને જૂથ ચર્ચાઓ દ્વારા પલામુમાં વહેલા લગ્ન (ઇસીએમ) અને મહિલાઓ અને બાળકો વિરુદ્ધ હિંસા (ઇવીએડબલ્યુએસી) જેવા મુદ્દાઓ પર જાગૃતિ ફેલાવવામાં ઝુંબેશની સફળતા એ પહેલમાં સમુદાયની સંડોવણી અને મૂલ્યનો પુરાવો છે. શાળાઓએ નિબંધ સ્પર્ધાઓ, સહી ઝુંબેશ અને વૃક્ષારોપણ સમારોહનું આયોજન કર્યું હતું. જેમાં બાળકોને લિંગ સમાનતા અને પર્યાવરણીય જવાબદારીની હિમાયત કરવા પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવ્યા હતા. વાર્ષિક શિશુ કિટ્સ અને એકેડેમિક એક્સેલન્સ એવોર્ડ્સના વિતરણમાં કન્યા કેળવણી અને વિકાસ માટે સમુદાયની પ્રતિબદ્ધતા સ્પષ્ટ થઈ હતી. આ પહેલો નવી જન્મેલી બાળકીઓને સમર્થન આપવા અને વિદ્યાર્થીઓને પ્રોત્સાહિત કરવા માટે બનાવવામાં આવી હતી, જેમાં તેમના શિક્ષણ અને વિકાસ પ્રત્યે સમુદાયના સમર્પણ પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો હતો.
આ પહેલમાં ઉદ્ઘાટન સમારંભો, કિશોરો સાથે જાગૃતિ બેઠકો, શપથ લેવાના કાર્યક્રમો, રેલીઓ અને બાળલગ્ન અને લિંગ આધારિત હિંસા જેવા મહત્વપૂર્ણ મુદ્દાઓ પર ચર્ચા સહિત વિવિધ પ્રવૃત્તિઓનો સમાવેશ થાય છે. વિવિધ કાર્યક્રમોમાં સહભાગિતાનું સ્તર અલગ-અલગ હતું, જેમાં કેટલીક પ્રવૃત્તિઓ જેવી કે શપથ ગ્રહણ અને રેલીઓમાં ૫૯,૬૪૦ મહિલા સહભાગીઓ સામેલ હતા.
પલામુમાં ૨૬૫ પસંદ કરાયેલી પંચાયતોમાંથી ૧૬૫ અને લોકસભા (એલએસ), એડબલ્યુડબલ્યુ, ઝારખંડ સ્ટેટ લાઇવલીહુડ પ્રમોશન સોસાયટી (જેએસએલપીએસ), જેન્ડર કોમ્યુનિટી રિસોર્સ પર્સન્સ (સીઆરપી), સ્વ-સહાય જૂથો (એસએચજી) અને એનજીઓ પ્રતિનિધિઓ દ્વારા ૧૪ આઇસીડીએસ પ્રોજેક્ટ્સમાં મુખ્ય સંદેશાઓ દર્શાવતા પોસ્ટરો બનાવવામાં અને મૂકવામાં આવ્યા હતા. ટૂંકી વિડિયો ક્લિપ્સ, ઝુંબેશ સંદેશાઓ અને બાળ સુરક્ષાને સંબોધતી સોશિયલ મીડિયા પોસ્ટ્સ સ્થાનિક ચેનલો દ્વારા પ્રસારિત કરવામાં આવી હતી. તળિયાના સ્તરે જાગૃતિના પ્રયત્નોને પ્રોત્સાહન આપવા માટે તમામ એડબ્લ્યુસી અને જેએસએલપીએસ ટીમોને આઇઇસી સામગ્રીનું વિતરણ કરવામાં આવ્યું હતું. આ પહેલમાં ઉદ્ઘાટન સમારંભો, કિશોરો સાથે જાગૃતિ સત્રો, શપથ લેવાના કાર્યક્રમો, રેલીઓ અને બાળલગ્ન અને લિંગ-આધારિત હિંસા જેવા મહત્વપૂર્ણ મુદ્દાઓ પર ચર્ચા સહિત વિવિધ પ્રવૃત્તિઓ સામેલ હતી. સમુદાયના ઘણા સભ્યોએ ભાગ લીધો હતો, ખાસ કરીને મહિલાઓ, જેઓ ખાસ કરીને રેલીઓ જેવા સામુદાયિક જાેડાણ કાર્યક્રમોમાં સક્રિય હતી.
આ પહેલમાં તમામ વય જૂથોએ ખાસ કરીને ૭-૧૮ અને ૧૮-૫૫ વય જૂથોમાં અર્થપૂર્ણ રીતે ભાગ લીધો હતો. જેમાં ભાગ લેનાર મહિલાઓમાં નોંધપાત્ર રીતે વધુ હતી જે ૧૮૦,૯૬૫ સુધી પહોંચી હતી, તેમજ ૧,૪૪૦ પુરુષો અને ૮૨ વ્યક્તિઓને વિકલાંગ અથવા ટ્રાન્સજેન્ડર તરીકે ઓળખવામાં આવી હતી. આ પહેલે ફોટો ડોક્યુમેન્ટેશન, વિડિયો રેકોર્ડિંગ્સ અને હાજરીના રેકોર્ડ્સ દ્વારા તેની પહોંચ અને અસરની ચકાસણી કરી હતી. આ ઝુંબેશના પરિણામો સમુદાયમાં વધેલી જાગૃતિને પ્રતિબિંબિત કરે છે, જે બાળલગ્નના દરમાં લાંબા ગાળાના ઘટાડા અને કન્યાઓના શિક્ષણ માટે મજબૂત ટેકો તરફ દોરી જાય તેવી શક્યતા છે.
કેન્દ્ર સરકારે પણ પલામુમાં બીબીબીપી અંતર્ગત આ પહેલોની પ્રશંસા કરી હતી.
સરકાર શાળાઓ અને બિનસરકારી સંગઠનો (દ્ગય્ર્ં) વચ્ચેના સહિયારા પ્રયાસોથી લિંગ સમાનતાની પહેલની પહોંચ અને અસરમાં વધારો થાય છે. માતાપિતા અને શિક્ષકોની પ્રારંભિક સંડોવણી વધુ નોંધપાત્ર સમુદાયની ભાગીદારીની ખાતરી આપે છે અને સતત જાેડાણને પ્રોત્સાહન આપે છે. બીબીબીપી અભિયાને નોંધપાત્ર લક્ષ્યો પ્રાપ્ત કરતી વખતે સમુદાયની નોંધપાત્ર ભાગીદારીને પ્રોત્સાહન આપ્યું.
બીબીબીપીની પહેલના બહુઆયામી અભિગમને કારણે પલામુ જિલ્લામાં નોંધપાત્ર હકારાત્મક ફેરફારો થયા હતા, જેમાં સમુદાયની ભાગીદારીમાં વધારો, શૈક્ષણિક પરિણામોમાં સુધારો અને સલામતીનાં પગલાંમાં સુધારો સામેલ હતો, જે આ કાર્યક્રમની સફળતાના નક્કર પુરાવા પૂરા પાડે છે.