ભારત અને પાકિસ્તાને મંગળવારે એકબીજાની કસ્ટડીમાં રાખવામાં આવેલા નાગરિક કેદીઓ અને માછીમારોની યાદીઓનું આદાનપ્રદાન કર્યું, જે લાંબા સમયથી ચાલી આવતી રાજદ્વારી પ્રથાને ચાલુ રાખે છે. ૨૦૦૮ માં હસ્તાક્ષર કરાયેલા દ્વિપક્ષીય કોન્સ્યુલર એક્સેસ કરાર અનુસાર, નવી દિલ્હી અને ઇસ્લામાબાદમાં સત્તાવાર રાજદ્વારી ચેનલો દ્વારા આ આદાનપ્રદાન એકસાથે કરવામાં આવ્યું હતું. કરાર મુજબ, બંને રાષ્ટ્રો ૧ જાન્યુઆરી અને ૧ જુલાઈના રોજ દર બે વર્ષે આ યાદીઓ શેર કરે છે.
ભારત કસ્ટડીમાં રહેલા ૪૬૩ અટકાયતીઓની યાદી આપે છે
વિદેશ મંત્રાલય અનુસાર, ભારતે પાકિસ્તાન સાથે ૩૮૨ નાગરિક કેદીઓ અને હાલમાં ભારતીય કસ્ટડીમાં રહેલા ૮૧ માછીમારોના નામ શેર કર્યા છે, જેઓ કાં તો પાકિસ્તાની નાગરિક હોવાનું પુષ્ટિ થયેલ છે અથવા માનવામાં આવે છે. બદલામાં, પાકિસ્તાને તેની કસ્ટડીમાં રાખવામાં આવેલા ૫૩ નાગરિક કેદીઓ અને ૧૯૩ માછીમારોની વિગતો શેર કરી છે, જેઓ કાં તો ભારતીય હોવાનું પુષ્ટિ થયેલ છે અથવા માનવામાં આવે છે.
ભારત ઝડપી મુક્તિ અને કોન્સ્યુલર એક્સેસ માટે દબાણ કરે છે
ભારત સરકારે તમામ ભારતીય નાગરિક કેદીઓ અને માછીમારોને તેમની બોટ સાથે વહેલા મુક્તિ અને સ્વદેશ પરત મોકલવાની માંગણીનો પુનરોચ્ચાર કર્યો છે, તેમજ પાકિસ્તાનની કસ્ટડીમાં ગુમ થયેલા ભારતીય સંરક્ષણ કર્મચારીઓને પરત મોકલવાની પણ માંગણી કરી છે. નોંધનીય છે કે, ભારતે પાકિસ્તાનને વિનંતી કરી છે કે તેઓ ૧૫૯ ભારતીય કેદીઓની મુક્તિ ઝડપી બનાવે જેમણે તેમની સજા પૂર્ણ કરી દીધી છે.
વધુમાં, ભારતે પાકિસ્તાનની કસ્ટડીમાં રહેલા ૨૬ નાગરિક કેદીઓ અને માછીમારોને તાત્કાલિક કોન્સ્યુલર એક્સેસ આપવાની માંગ કરી છે, જેઓ ભારતીય નાગરિક હોવાનું માનવામાં આવે છે પરંતુ પાકિસ્તાની અધિકારીઓ દ્વારા હજુ સુધી તેમને ઍક્સેસ આપવામાં આવી નથી. ભારતે પાકિસ્તાનને સ્વદેશ પરત મોકલવાની રાહ જાેઈ રહેલા તમામ ભારતીય અને ભારતીય હોવાનું માનવામાં આવતા અટકાયતીઓની સલામતી, સુરક્ષા અને કલ્યાણ સુનિશ્ચિત કરવાની જરૂરિયાત પર પણ ભાર મૂક્યો છે.
ભારતે પાકિસ્તાનને ૮૦ અટકાયતીઓની રાષ્ટ્રીયતાની પુષ્ટિ કરવા કહ્યું છે
તેના માનવતાવાદી અભિગમને પ્રકાશિત કરતા, ભારતે પાકિસ્તાનને ભારતીય કસ્ટડીમાં રહેલા ૮૦ નાગરિક કેદીઓ અને માછીમારોની રાષ્ટ્રીયતા ચકાસણી પ્રક્રિયા ઝડપી બનાવવા વિનંતી કરી છે, જેમની પાકિસ્તાની રાષ્ટ્રીયતાની પુષ્ટિ ન થવાને કારણે પરત મોકલવાની પ્રક્રિયા બાકી છે.
૨૦૧૪ થી ૨,૭૦૦ થી વધુ ભારતીયો સ્વદેશ પરત ફર્યા
સતત રાજદ્વારી પ્રયાસોને કારણે, ભારતે ૨૦૧૪ થી પાકિસ્તાનથી કુલ ૨,૬૬૧ ભારતીય માછીમારો અને ૭૧ ભારતીય નાગરિક કેદીઓને સફળતાપૂર્વક સ્વદેશ પરત મોકલ્યા છે. આમાંથી, ફક્ત ૨૦૨૩ થી ૫૦૦ માછીમારો અને ૧૩ નાગરિક કેદીઓ ભારત પાછા ફર્યા છે.